Bogd ejin Altan haani tuuj─Erden tunmel neret suder orshivai(heseg)

hamag suulin nuur

ehini nuur

en bol Tumed Mongoljin tumni Altan haan(1507-1581)i namtar─Erden tunmel neret suder orshivai bulgee.1607ond Huhhotend bichigdev.johoogchin tohai odood ul medmei.tus namtari 1958ond Mergen baatar guwai Uver Mongolin baruun Ujimchin hoshuuni noyini gerees olvoo.odo Uver Mongolin neigemin shinjileg uhaani akdemichin gajaart hadgelj bain.

Altan haan 1507ond Dayin haan Mandehai sechin hatni 2dugaar huu Bars boldin ur bolen jayavaa.yihire tursen bolhoor egchihin neri Mongen gej duunihin neri Altan gemevee.1510ond Mongoljini Evhei urlegt tijeen asrulvaa.1519on 13nastai baij baruun 3tumen(Tumed Mongoljin tumen Yonshyav tumen Ordes tumen)i ejin bolen arsalan shireend suuvaa.1524-1533oni hoorend Hangai uulin gajart baigaa Uranhai tumni dailen heseg buleg humsi oruulen abvaa.1533ond Khitedin Min ulsi dailen Daiton hotnoos alev abvaa.1534ond Huh nuurin Oigud ayimagi dailen heseg buleg humsi orulvaa.1536ond Khitedin Yirgai hoti buslen avchi Min ulsin chergi kyaar hitev.1537ond Khitadi dailen Nigcha hoti buslen baij alev abvaa.1538ond Mongolin 6tumni haan noyid Uranhai tumni dailen usetgav.uuni tul Mongolin esh haanas Altan haand Soot haani chul hairelvaa.1541on Khitadi dailen Aweg hoti buslen baij alev abvaa.1642ond Huh noorin Shir oigur ulsi orulen abvaa.muun ond baruun 3tumni noyid chuulgan hiij Altan haand Tusheet chechen haani chul ergemjilvee.1545ond baruun 3tumni chergi daichilen Khitadi dailen mash olan olj oljee.Beejin hoti bulsen avch Min ulsaas alev tatvaa.1557onoos ehilen Huhhoti barivaa.1558ond Uigud Shir oigur Tuved jergin ulsi dailen baildevaa.chinagsh baruun Oyirad ayimagi dailen ochij golin mangadi buulgan abvaa.1568ond Oyirad ayimagin Batuud Uuld yasteni buulgan abvaa.1570ond oorin omvel Daichin ejeyin uchirt Altan haan Khitadin Min ulestai evsevee.1571ond Min ulsin haanas Altan haand Sui wan chul ergemjilen altan tamag shir bichig shannev.bas bogumtin jahi neej Mongol Khitad hoyir chuleetai araljiyalen ehilvee.1575ond Tuvdin deed lam Sodnam jamsoogi jalhaar elchi yilgeev.1576ond 2dugaar udaa elchi tomilvoo.1578oni 5sarin 15ni uljiit eder Mongolin Altan haan Tuvdin deed lam Sodnam jamsoogi Huh nuurin gajar uuljin abvaa.Eweg deedes Kubilai sechin haan Tuvdin Pagbaa lami uuljen avsen yosoor tur shjini dahin mandelvaa.Zonkavaa bogdin baigulsen aruun shajini nom darnigi Mongold jalen arulvoo.Altan haanas Sodnam jamsood Bogd hamgi medegchi ochir deer dalai lam chul ugvee.Dalai lamaas Altan haand Mingan altan hurdi ergulegchi chagraavardi sechin haan chul ergemjilvee.tuuni daraa baruun 3tumni haan noyid buhdeer dalai lamd Gaihamshig ochir deer chogt boyint lam gesen chul nemen ergemjilvee.1581oni 12sarin 19d Bogd Altan haan 75nastai tenger halivaa.1585ond Haleg tumni Avdai sain haan Huhhotend yirj 3dugaar durin dalai lam Sodnam jamsootai bargaadej ochirai haani chul abvaa.borhani aruun shajin buh Mongolin urgen ornoo delgeren mandevaa.