Mini ejini sur sult tug tumen jil orshitugai

Mini ejini sur sult tug tumen jil orshitugai
Altan haan hiiget tuuni sayid tushimeed

2009年12月30日水曜日

Sorgolaan sanj bainaa

En eder muun yuuchi hiiksengui.beyi min buremsen eruul bologui bainaa.
Sorgooloon sanvaa.ajinai huleg Tes burgudeen sanvaa.tegeed udin hoyin yaden chaden sorgoldaan yavj ochivoo.engin uyid ayimar huiten sanekdedeg sorgolin huree maan en eder ton haluun joleen sanekdevaa.heduigeer humsuud shin jilin tulee oor oorihan gerdeen harij sorgolin hureend huni baraa demei harekdehui bolwechi sorgel maan hewereen baiksaar bainaa.aserenchi hewereen modenchi hewereen jamenchi hewereen bainaa.

Mongol olsin shinjileg ohaani akdemichin Teuke sodololin gajarin manj sodololin erdemten Ochirin Oyunjargaal guwai oorin bichisen nomoon naded beleg bolgoon hurgeej yirulvee.bi saihan onshiij sorolchiyaa gemen bodej baigaa bolwechi odo deer harin beyi min yiim bolhoor eruul bolood medyee gemen siidvee.

Borhen maan namaigaan ursheej beyi min horden eruul bolgoon uktugai!

2009年12月28日月曜日

Hayiraar bilhesen horwaa

Olan naijuudin ederin mendi eeri.manai Mongolin sechin ugend bareg uyid garjuutai gemeh ug baideg.yag ter yosoor bi en jilin suulin ederuuded haniyaat hurlee.Beyi muutej ever dotroon 3eder shirgej hevtelee.salhini unuri olj unushui shuvuudin duugi olj soneshui sonin nig yirtinchid orsen shig bailaa.en eder yaden chaden bosood gadaa garj ujilee.yaaksen saihan eder garsen vii.bi odogoos hun shig hun bolloo gemen oorin ereggui amellaa.

Bi Yapoond yireed 1jild 1odaa haniyaat hureed ewetchilj bainaa.mini sain naij Dornoot maan yingij naded 1ug hellee.huni beyi 1jil 1boyuu 2odaa haniyaat hurwel sain.yuund gewel yingiwel sayi huni beyin ergeteed eruleer ergej baigaagi haruulj bain genee.herwee haniyaat hurhui yamaarchi ewetchin doshui baiwel tuuni beyin yamar nig ergeten anuu gemtai baij odaan eder aajimdaan tom ewetchin bolj howiren genee.mini hoorhei Dornoot avgai maan haanas ujij medseni medhui.esuul ooren bodej johoosen ewetchinai tohai onel torshileg yumuu daa.

Bi harin haniyaat yuu yamar nig ewetchin bithii boltogai gemen boddeg.tektel haniyaat duswel nig sain baideg.yuu gewel namaigi saihan amruulj oorin ongersen baa yirdiin tohai urgen saihan shinjij bodeh javshaan olgoodeg yumaa.jilereen halter bolter boriv bohirhui ajilj sorolchiin baij yur juktai amaarj deelhui baiksen bi anuu en 3edert yostai saihan amarlaa.eruul baigaa chagt bi ederjin sorgel orugaan guyeed baij sodelgani ajil min sain saihan boltogai.nertai Teuhen erdemten boltogai.uchir yosin narin shinjilj baigaree.bi heni doorchi orhui.Mongolin suri buurulhui.yaaksen olikgui muuhai amitanuud vii gemen chan hatuu bodood bailaa.en bol er huni sanaa ahui baij meden.delhiin Tuuhin yur eimerhuu sanaa setgel hodelgeej orukshaan tulhiij bain genee.biichi yiim jorgiin sainaar sodelgani ajil maan mashi under amjilt olj yirlee.gewechi hajugaren bi bas olan sain juili aldelaa.gerin tursen garsen homsuudeen hayij holdej Yapoond yirlee.ogin naijuuttaigan sanaa setgel jureetai gemen holdej yavlaa.sain saihan chaaver ohtuudi hayirleh chag chuhen baij gomdooj talvilaa.ta yingih yostai gemen oorin bakshidaan uhaan jaaj orgiloo.dihaad hamag nig muuhai juil gewel bosdii hardeh dortai bolloo.

Gegen tongeleg borhen min uchuhen naimaigi urshetogai.mini ongerseni oliggui muuhai jan hovdeg sanaa saksuu soktuu dur balai balmed oor aashii devchin hayuulj uhaan saitai Mongolin shin nig uyin jaluu bolgoon homjultogai.

Namaigi ewetchilj baigaa uyis Mongol olsiin Ganvaa ah baa shinehen tanilchisen Otgoo ekchitai yireed naded amtt hool chai hiij uulgaan bas em hayiralaj naimaigi sanj bailaa.mini duu Boloroo jichi Uver Mongolin Shinjilt aha Oodenhuwaar Oodem Dolgoon narchi utas yireed mini saini asuuj bailaa.en 3edert beyi min havdej baiksen bolwechi setgel min haluun hayiriin domd singeej bailaa.okterguyin oded gerelin holvootai orchilangin homsuud hayirin bolvootai.Yaaksen goyi joolen horwaa vii gemen haluun dolaan sanj bailaa.

Mini beyi udhui buremsuun eruul bolnoo.
Mini sanaa setgelchi uunees hojim olam sain boltogai.
Haluun chustai tawen hoshuu malin amitanuuttai haverja namarja gemen heden mingan jil nuherlen amiderj yirsen manai Mongolchuud hunai hayir setgeleen aldewel hamgaan aldeh baihaa.Mon Tengerchi ursheej ujhui baihaa.tektel Mongol hejeechi tiim bolhui gej bat yitgej bainaa bi.

2009年12月24日木曜日

Uver Mongol minee,chi yuu bolj baih vii!

Hushi! Uver Mongol
Chi yuu bolj baih vii
Hushi! Uver Mongol
Chi yuu bolj baih vii

Bi chamaigaas asuuj bain
Horden haruulaachi
Bi chamaigaas asuuj bain shyuu
Horden haruulaachi daa

Talen mootood toos boterj bainaa
Taren mootood moher bolj bainaa
Tarwegen mootood holgen shig bolj bainaa
Temeen mootood eljig shig bolj bainaa

Hunen mootood hovdeg bolj bainaa
Hulni mootood tahir bolj bainaa
Hoolen mootood unur yihtai bainaa
Hovchisen mootood uher sochimaar bainaa

Suren mootood bool shig bolj bainaa
Suun mootood us shig shinhen bainaa
Surgulen mootood holgai hiij bainaa
Surtelen mootood jodoon hiiji bainaa

Uhaan mootood teneg shig bolj bainaa
Us mootood hojir shig bolj bainaa
Unur mootood Hitad shig bolj bainaa
ureg ger mootood hog shig bolj bainaa

Hushi! Uver Mongol
Chi yuu bolj baih vii
Hushi! Uver Mongol
Chi yuu bolj baih vii

Bi chamaigaas asuuj bain
Horden haruulaachi
Bi chamaigaas asuuj bain shyuu
Horden haruulaachi daa

Agaar mootood haluun bolj bainaa
Aal mootood herulchi bolj bainaa
Arshaan boleg mootood taserhai bolj bainaa
Aruun sanaa mootood har sanaatai hun olshirj bainaa

Bakshi mootood munheend shunerj bainaa
Bagchuud mootood hun haraah bolj bainaa
Bir mootood hurgeneen jodej bainaa
Bergen mootood balai soktuu yavj bainaa

Nom mootood hodel yarij bainaa
Nuher mootood jirumen aldej bainaa
Nutag mootood hatej hovhairj bainaa
Naij mootood holin hun bolj bainaa

Hures shoroi mootood gajar hatuu bolj bainaa
Huvchin shigui mootood gakchi mod uldej bainaa
Honi mootood yasen tayig bolj bainaa
Hani mootood harin daisen shig boj bainaa

Hoorhei Uver Mongol min
Hen chimaigi yingisen vii
Hen baikseni heleechi dee
Hunai emen yaraachi daa

Ejin Chigisiin oksaa
Uver Mongol bii shyuu
Emen talin hoshuuchi
Uver Mongol bii shyuu

Dayun haanai durwen tumen olos
Uver Mongold bain shyuu
Daisen etgediin chichireg jurheer
Uver Mongold sult tahisen shyuu.

Er hun tugchi barinaa tugulchi haryulnaa----bi ooren hool hiij bainaa

Er hun tugchi barinaa tugulchi haruulnaa gehleer en 2009 oni 9sarin yamar nigen ederees ehilen barsaa bi ooren hool hiij yideh bolloo.odo boltel urguljilj bainaa.naded avchi helwel en uchir bol nigen gaihamshig nigen odaani hovisgol muun shyuu.manai gerin surgel anuu er huni gal togoonai ajil hiilgeej bolhui yumaa.mini aavas turuulen heden avegnaar buur hool hiij chidhui.en ochiraas bolj tednaar haya haya eej hiiged aveg ekchinaart jannekdej baijee.harin bi en odaa bol yostai oorin sonirheloos bolj hool hiiheer bolsen yumaa.oorin beyen shilgej ujih sanatai baijee.

Mini hameg turund hiisen hool bol shultai nogoo bolnoo.en hool muunchi mini danda hiideg hool bilee.egund manai hotiin emen jahaar baigaa Deji tawen gedeg delgurees mah nogoo hodelden avchi yireed ooren hiideg.en delguur manai sorgulaas bareg 3KM holoo baideg.bi urguulj Tes burguud unagaan unaad ochidag yumaa.mini hoolend hergeldeg mah bol tihani mah.yuund gewel bi Beejind ochisenees ehilen Gahayin mah yur yidej dashui boljee.sonin unurtai sanegdedeg yumaa.Honin mah yidyee gehleer mini baigaa hotend honin mah hodeldeg gajar mashi chuhen bainaa.baiksenchi hotoos mashi holoo jaitai gajar baideg.tiim bolhoor bi tihaani mahaar gol shuus bolgodeg.nogoogin avchi helwel Tumus chagan Loowen ulaan Loowen jergeer gol bolgodeg.yuund gewel edeger nogonai golen hatuu bolhoor huchi tamiraar sain baihaa gemen bi boddeg yumaa.Loowen gekchi ewelin chagt mashi sain yidgeen shyuu dee.

Tegeed hodelden avchi yirsen mah nogogoon saihen beletgen talwaad hoolon hiideg.mini hool hiihed hergeldeg togoo bol chahilganaar haluuldeg gal togoo bolnoo.1500Yapoon mungeer hoochin ediin delgurees hodelden avsen.mini amiderj baigaa asariin doter jugeer hergeldeg Gas hiinai galin togoo baideg.tiim bolwechi yur sorogchidiin olan homsuud ooren hool hiij baigaa bolhoor naashi chaashi yavheed dugumgui bainaa.2davheert nig gal togoonai or baideg yumaa.bi anhanaas ehilen oorin urendeen hool hiiheer bolvoo.nigent daschihjee.za tegeed saihan chwerlen ogaaj hataasen gal togondoon Tos Dawes ba nogoo hoorhed hergeldeg arihaan hiij beltgen baideg.yingiij 1dugar alhem duuslaa.

2dugaar alhem bol mah nogogoon herchin hooreg yavchi bolnoo.hamag turuund tihaan mahaan herchideg.shultai hoolnai mah bolhoor tom tom heseg herchiwel sain baidegaas bi yur ameend baktamaar shig tiim yig heseg herchideg bainaa.herchisen mahaan togondoon hiij talwideg.mahni daraa Tumus Loowengoon herchideg.muun tom shig durweljin heseg herchiwel sain gemen bodood herchideg yumaa.yingiwel nogoo amarhaan nilguurj shingen boldeggui.en mah nogoo herchiheed hund horden Booduu hergelwel sain.herwee himd nimhen bol hatuu mahii herchij diildeggui yumaa.yingeed chahilganaan okchi togogoon haluuldeg.mashi horden haldeg togoo bolhoor yur bi hajuuden joksej hardeg bainaa.tegeed togoo halj Dawes hayilj mah hagas bolwel nogogoon togoondoon hiij ehilen hoordeg.nogond amt orhui bol hool amt baihui bolhoor udaan shig hoorwel sain.tegeed nogoonai un hovirj guun ungetai shig bolwel usaan hiij bochilgodeg.shul bochilood nogoonai helwer joolen shig haregdewel darui boljee.

Mini bas nigen yideh dortai ooren hiij baigaa garin hool bol hoorsen Udonうどん炒めbolnoo.alhom daraan deerhii hooltai oyirelchoo bainaa.juvhen hamag suulin usni orenden Udongoon hiij hoordeg tedui.yur goyi hool shyuu dee.uunes gaden bi bas saihan nogoo hoordeg Honin mah chandeg(olanhi Mongol erchuud buur Honin mah chanj chiddeg bilu).tektel yaahev dee.er hun hool hiin gekchi yur muuhai uchir baihaa.er huni jorig gaden baidegaas bishi gal togonai ejin bolj yuu gej heleg vii.sonirholoos bolsenaas bishi yamar un gereltai juyil bishi gej bi boddeg yumaa.

zaa yuu yaasenchi bi Yapoond sorolchij baihdaan Chidwel ooren hool hiij baiyaa gemen setgej bainaa.yingiwel tal bur ashiktai.

2009年12月23日水曜日

Mongoljin horimin uges

-----Galin oktuul
Hurgen edgediin helmurchinees:
Huh mongen tenger bol uulne holvootai
Hurset delhii bol usne holvootai
Orgej gareh naran saran bowechi
Oktarguyin agaraar ergedeg yumaa
Orchilanyin humus hedei olan bolwechi
Oreg sadnaar barildedeg yumaa
Tuv yig turin tushimeed
Tegus yureelt hud hudgai naraa
Holen hulegdeen
Hurgen yugen unuulj
Hurdet tergendeen
Heuhen yugen suulgaaj
Uulen jami dawej
Us goli getelj
Tal jami tasalj
Tawen goli getelj
Dumd saihan jamaar
Dulaatai saihan nutagdaan
Jasamaal saihan jamaar
Jirgaltai saihan nutagdaan
Buhdereen buselej
Hamtaraan hashij
Hol jami hooj yirsen
Hud oreg tanai
Baderj gareh tuusgichin harj
Badmaa linhwaa shig bakleren yirhichin baraalsaar
Saalin deej sarhudaan avchi
Surgin deej shuusen barij
Seruun bolwechi omdaan hiij barimanjin
Siimehi bolwechi ordendoon jalaj bainaa
Uul taldaan utaa manangaan talwin oktaj
Uudam yig nutagdaan horimaan jalaj bainaa.

Ohene talin turuu hudaas:
Zaa bid bas
Barildeksen hoyir anga narin
Bayirin horimin eder
Beljiniim beleg taarsen chag bolj ged
Aralt tergeen hulej
Anga ohinoon suulgaaj
Akshirsen jaluutaigaan hurgeej
Hurdet tergendeen
Heuheneen suulgaaj
Hukshin jalutaigaan hurgeej
Gangantai jamin gadguur
Galin bohenai uudeer
Eregtai jamin entaiguur
Evegen borhenai uudeer
Buhdereen buslen
Hamtaraan hashin
Hurchi yirhuyee
Taa bas
Aguu yig taldaan
Utaa managaan talwij
Uudam yig nutakdaan mani jalaj
Barildeksen hoyir angagi
Beljiniim sain eder taaruulj
Tengert murguulj
Turuu usgiin holven gej baih tul
Bid bol yureltaidaan barildej
Yoroortaidaan toktaj
Hen alinai setgeli medej
Hoor nairaar nayireldeksen oreg tul
Huree nutagdchin horduhen huryee
Hukshin jalutaigaan bayirlen horimeljagayaa.

2009年12月21日月曜日

Mongol erin jirum

En bol 1657on Gal tihaa jild garsen hereg bilee.
Mongol Tuvdiin holvoot cherig Dalai lam ba Mongolin tur shashine tulee odoyin Nipeel(尼泊爾) Budan(布丹) Sikkim(錫金)jergin gajaraar dayin hiij yavj bailaa.tegeed juni haluun mashi chan baij bas dayin baildganaas bolj ewetchin delgej bayiksenaas bolj cherig eresin too hasekdeej baijee.

En odani chergiin dareg bolj ayin dayind mordesen Mongolin noyin bol Huhnuur Hoshudiin Dalai baatar tayij hiiged Jiuma taij bolnoo.en hoyir noyin tohain uyin Mongolin turd mashi under ner hundtai hun bolhoor tednarin tulee setgel jovsen tavdugaar turin Dalai lam Awan Lovsanjamsu jarlig buulgaaj en hoyir noyini hoishi Lahsa uruu egulen tathaar shiidvee.

Dalai lamin jarlig hoyir noyini emen hurvee.hoyir Mongol noyin maan yingij ugelvee:hervee yik chergi tatyaa gevel bidnaar hamtaraan bochiyoo.hervee bid hoyir olni orgij harivel en neri uursenees bolj bid hoyir Mongolchuudin emen nuur jolgej diilhui shyuu gevee.

Tavdugar turin Dalai lamin namtaraas siirulen buulgav.

Mongoljin hoshuuni sult─Ongin uulin maktaal


Baruun talaasen ujhulee hooi
Bahareltai saihan Ongin uulaa hooi
Bog bolen sogiin surgen ho ho hooi
Boijin usej baigaa Ongin uulaa hooi.

Hoyit talaasen ujhulee hooi
Hovilig saihan Ongin uulaa hooi
Hoon bolen yimaayin surgen ho ho hooi
Huweljin yavj baigaa Ongin uulaa hooi.

Juun talaasen ujhulee hooi
Juitai saihan Ongin uulaa hooi
Juil buriyin chichig moden ho ho hooi
Jergeer delgerj baih Ongin uulaa hooi.

Ementai talaasen ujhulee hooi
Evlig saihan Ongin uulaa hooi
Eldev juilin boljmoor shuvuun ho ho hooi
Ekshiklen Dongekchi baih Ongin uulaa hooi.

Under deeren garchi ujhulee hooi
Un shimtai Ongin uulaa hooi
Urguljilsen shaten taraan ho ho hooi
Uulend tultel hugersen Ongin uulaa hooi

Orgil deeren garchi ujhulee hooi
Orchilen delhii ujikdemer Ongin uulaa hooi
Ulaan unget to dalvaan ho ho hooi
Orolen namiljideg Ongin uulaa hooi.

Deer doorosen ujhulee hooi
Delhi dahind aldartai Ongin uulaa hooi
Durwen jug naimen jovhisdaan ho ho hooi
Tushig bolsen Ongin uulaa hooi.

Aar uveresen ujhuulee hooi
Altan delhiid nertai Ongin uulaa hooi
Daichin manai Mongoljindaan ho ho hooi
Temteg bolsen Ongin uulaa hooi.

Mongoljin ardiin duugaas siirulev.

2009年12月19日土曜日

Aav suumar sanagdaad bain

Orchimaar muun oroi ontaj amarj diilhui bainaa.uurt sun urguljilseer bain.

En ederin udiin emen hoyin Mongol olsiin Gaa ahii tosalj Mongol ger barivaa.manai hotiin tuuregd baigaa『ゆかりの森』(Yukarinomori )gemeh公園tsutsurliigd 12sarin 20ni eder Kurismaas Matsuri gemeh hotiin humsuudiin naadam boleg gej bainaa.en naadamd Mongol ger bosgooj Mongol Chai chanj hodeldeh koonaa gargaavaa.tuuni tule bidni ah bolsen Gaa ah maan yaaraad guyeed bainaa.bi en odaa 2dugaar odaa Mongol ger barij bainaa.tektel ugen yur bosgooj barij ujeegui bolhoor arag juigiin yur medhui baigaa yumaa.en eder Gaa aha Hoo aha Aa ahii dagaj Mongol ger barih arag alhomii saihan sorolchij yirvee.doter hanomjitai saihan bolvoo.

Oroi 5haksiin uyeer gerteen harij yirlee.Gaa aha maan hoyir huuhettaigaan tergeer namaigii gerd hurgeej uklee.tegeed tednaar maan gert oren yirej joohen amasgilee.ted harihaar bolood bi Gaa ahiin huu Baagiyin gutli emesgeej baigaa uyis doter min tonchi joolen nigen bodel turekdlee:herwee en huu mini huu bolsen bol hedei saihan bii gej bodloo.doter maan ayimaar joolen sanakdelaa.ger bul!tiim,juvhen ger bul sayi huni haluun dolaan setgeltai eruul hun bolgooj yawelj chiddeg yumaa.bi aav suumar sanaad bain.oorihaan huugen tewerj chan unsemeer bain……

Nas tolsana uu hashil gakcharaan amiderj baigaas yumuu buu med.bi odoo aav suumaar mashi chan bodej bainaa.

Horwaa bol huni hayiraar holwesen yirtiinchi muun.hayiir!juvhen hun huneen hayiraldag hayir sayi hunii sain saihan az jargaltai bolgoodeg shyuu.

Bi en horwaad hayirtai!
Bi uthui huuhtiin aav suunaa!

Bayirtai--honger min!

Bayirtai--Honger min!
Bayirlaa--Honger min!

Chamtai uyilej baisen uyeen sanhd
Cheejind min nilwestai!
Chamaigaan aldchihlaa gemen
Chaashi yarihiin arekgui haramseltai!

Anh udaa tanilchihdaan
Chii min tonchi hoorhei harakdej bailaa
Asgen beyichin haraad
Chohom bii hoorj baisen shyvv

Hairt ohin minee chini tulee jutgii gej
Haluun jureg min chohilj bailaa
Honger minee nasaraan chamaigaan sanj yavii gej
Hamag goyi bodej yarilaa bii

Nutag surguld bochiih jamd
Nud dareh javshanaar
Nomohen daruuhen jantai chinii
Narin under beyi harakdej bailaa

Gerteen harin yirseni margaashi
Gar otesaan soliloo
Gadaa haluun baihaa saihan amraree gej
Gerhiigen shig sanj ehillee

Erdem nom sain baina uu
Eej aav amer baina uu gemen
Ereg chuleetai yarilchilaa
Orem bahtai joogekdloo

yaaksen saihan hair yum vii
yamar goyi ohin yum vii
yaaksenchi chamtaigaan gej
yadan chaden ugellee

Haluun jun bolloo
Harij yavj yirlee
Hairt min sain baihaa gemen
Hun oorin gajar bodej yavlaa

Seruun namar bolj yirlee
Sorgel bohen hichellee
Sain baina uu chiimin gej
Sansen chamtaigaan dahin holveloo

Bakshichin can baina uu
Bichig nom under baina uu gej
Buh jorgoor tosellaa
Bareg meddegeen toochiloo

Hoorhei chiimin
Huni sain hun bolhoor
Hyan naij olantai
Ham nuher eyitai baijee

Honger min chamdaan ochimoor bain gej
Uuljih sanagaan yarilaa bii
Hoishidoon bolyoo odoo yaaruu gej
Uchir tohaigaan yarij uklee chii

Beyi salenhi bol jureg salenhii
Bid hoyir horden uuljih yostai gej
Bii dotroon danda bodloo
Bas chaashaan temelj bailaa

Huiten ewel bolood yirlee
Huhee shuvuu dongdoon bailaa
Heenchi medhuin javseert
Hoorhii chiimin hovirloo

Moon nadd baihaa gemen
Monheg bii beyen shuulee
Mashi buruu bolsena uu gemen
Magaad uchirin hayij eerlee

Joroo mor jeer mor hoyir
Jan aashi ondoo bain
Jamenchi oor vii gehleer
Jaya jayagaraan bolgoo

Hoyn adunegaan belcheeri dagen
Hoishiyin jayagaan shiidyee bid
Hoorhei ohinchi sain yawaree gej
Haluun nilwestai bichilee bii

Aztai chamtai uchiraad
Aruun amidrel min hokjeentai baivaa
Araaichi burugaar bolsen bolwechi
Az jargaal husej baiyaa chamdaan

Bayirtai--honger min!
Bayirlaa--honger min!

2009年12月17日木曜日

Mini duu,ahen chamaigaan sanj bain shyvv!

Naded saihan duutai.mini duuyin neren Hurenbars gedeg.bi tuuni mashi yig sanj bainaa.

Bid hoyul hoyirhen nasni jureetai bolhoor bagasaan chugaar toklen usen garj yirvee.bagiin uyis mini hoorhei duumin ontahdaan urguulj eejin min ewert ontaj baiksen bilee.urlee eej min bosood ajildaan garseni daraa bid hoyul ewer ewerdeen shirgeed beyi beyen haraad hevtedeg baijee.haya hayaa bas devisger deeren awelchaan naadej hooreldedeg baivaa.

7nas hureed bi surguuld orvoo.mini hoorhei duu maan 5nastai baij mini araas ahaa gemen hoochildej baijil baigaad muun mini hajuud suuj nigen bakshiin hicheeli sonseh bolvoo.bain bain oroitej yirwel hoorhei maan hichelin gerin gaden jokseej baigaad chonhen shileer namaigi haraad baideg.yinhij baigaad 2jili ungergeen mini duuchi jinhen surguuld orloo.

Ter uyid manai gerin taraa tumes arwin baijee.aav eej maan ajil yihtai.yur burei taserseni daraa sayi gerd harij yirdeg.bi hicheel tarhsenii daraa duutaigaan hoyul gereen sahigaad suudag.ayiliin huuhtuud bidni gert chuklerj hamtaraan togelj baijee.

10nas hureed bi bolen duutaigaan buur oorin ajildaan gareh bolvoo.juni olaril bolwel heerin nogoo toon gahai galuu gemen tejeedeg.ewes haden unaa malaan bordedeg.ajilaan duusgaasni daraa aav eejees juvsherel awen ayilin huuhtuuttai hamt goold omen jages jirgahai barij togeldeg baijee.ewelin olaril bolwel duutaigaan hamt moden shooreg(modni hovhairsen salaanuud) ba hoorai moden undes tuuj tulee bolgoodeg.bidni bagin uyis chas yehtai baijee.jil burin 10sar orwel darui chas orj ehildeg.bi duutaigaan evdeg shuurem huur chasnii domd tuleend gardeg baijee.eej maan bithii yawaree bithii yawaree gej hedei jannesenchi bid hoyul semheer yawedag bainaa.bid hoyulin tuusen tulee yur bosed ayilin huuhtiin tuusnees arvin baidag baijee.tulenees harij yireed chugaar golend ochij musend togeldeg yumaa.ter uyis saihan tol shig gulger mustai baijee.bid hoyul ooren musen tereg(dooren gilger temurtai sandel shig gakchi hun suudeg golgeh tereg)johogood togeldeg.bas ayilin huuhtuuttai urgulj musen deer dain hiij naaddeg baijee.

Namaigi 12nasni uyid aav maan heden saalin unee hodelden avchi tejeej ehillee.bid hoyir hicheel tarhaad odoo uher haruleh boljee.anhendaan ayiliin oyiralcha belcheer saitai gajart uhereen hoon talvij baijee.hojimdoon yireed ayilin geruudees mashi holoo gajarchi ochij haruleh boljee.yur burei tasarj oroi bolseni daraa sayi gerdeen harij yirdeg bailaa.tiim bishi bol uherudiin gedes chattel ewes yidej diilhui baivaa.tekwel suu mootai boldeg.mini hoorhei duu chin 10nasnasaan uher haruulsen hashir malchin hun shyuu dee.

13tai bi somend baiga surgul uruu shiljilee.uher haruleh ewes hadeh jergiin ajiluud buur hoorhii mini duuyin uureg bolj ehillee.hoorhi maan bichig nom ujij hicheel oreh dorgui bolsen anuu ahen bolsen oldoi mini moochi baideg yumaa.bi ayilaas somend somnoos hushuund hoshunaas Beejin Beejingees Yapoon gej yur surguuld soogood yirlee.harin hoorhii mini duu yawek dotem gerin ajil yehtai bolj dutuu dorgenoor surguulaan jokseloo.tegeed jinhiin hudeni ajild orloo.ayiliin ahamad jichi ergin toorini humsuud yur mini duugi ajil saitai sain er gej maktedeg bilee.hovi jayaa yiim tul ahen bolsen biichi dotroon bodhoos bishi yaahin arakgui baijee.

Namaigi oyutani 3dugaar an baiheed oolai bolsen duu maan bosed ayilin ohentai gerlevee.ayil ureg bosgooj oorin amidaralaan chokchilj ehillee.tegeed odsengui huutai boljee.odoo gorwen aman tootai ayil bolj jol jargaaltai amideren bainaa.

Mini duu heduiweer hudeed baigaa bolwechi sain udmin huu bolhoor urguulj olan tumni maktaali olj baidag.hovi beyereenchi uhaan saitai hun bolhoor ulam sain yawen gej ahen bi yitgej baideg.
Gal golemtii jalgaaj Sain suuj baigaree mini duu.
Hamag olnii tuselj sain yawaree mini duu.
Ahen udhui gerteen harinaa.
Duu min,Unsi chamaigaan!

Mongolin ures min mashi olan boltogai!

Ehiin umaigaas turmekchi
Mongol uksaateni temtegtai
Joolen harlag ustai
Tormoger har nudtai.

Echih eh hoyiren
Nirai huuhteen hayiralnaa.
En jasgiin jorilgoo
Nilhes bohni asarnaa.

Nilhes huuhed boyijiwel
Ules urnihiin temteg.
Nilhesiin ewetchin geekchi
Gakchihu tuuni daisen.

Hoochini budelig baidlaar
Huuhtii sowelj boldekgui.
Hechineen tumen nilhesi
Tuuni haragaar aldedeg shyuu.

Ur huuhteen uhulweel
Echih ehen nilwestai.
Uuveer ul baram
Ules turdeen garjaatai.

Tumen olan arduudee
Tuuni saihan mederee.
Nilhasi hamgaaleg gajaar
Huuhed bohni sowilnoo.

Nirai huuhed eruul bol
Boyijih humjihdeen horden.
Yinemsekleh hoorhen charaigaar
Echih eheen bayirlulnaa.

Ules tureen bodwel
Nilhes huuhtii asaraa.
Bidni ures urjiwel
Chugaraan chugaraan bayisgelentai.

Dashidorjiin Nachikdorjoos 1934on

Uuchilaree Hayiraa!

Uuchilaree hayiraa・・・・
Uuchilaree hayiraa gej
Urchi cheejini ugeen
Unoo chamdaan yarimaar bain
Oodgui ugii min devchiij
Oldoi namaigaan uuchilaree!

Hayiir

Hayiir gedeg yuu vii
Hayiir bol jovlengiin domdaas jargaali bodnoo gesen uchiri
Hoorhei chini emnees hamag yuluu bi oyilgeloo
Hayiir mashi goyi genee
Hun buhen doreldeg genee
Harin bi
Hachin bardaatai uulend awerj baiga shig
Halterchi chultreed orukshaan ged bainaa
Hamaa yamaa bodood bainaa
Hen naimaigii yingih bolgosen vii gewel
Hamag olni emen
Hoorhi chii minee gej yarmaar bain.

Shin nomin tohai medekdel

みなさん,おはようございます。さて,ここで新書情報をお知らせいたします。
(1)
書 名 清朝支配と貨幣政策
副書名 清代前期における制銭供給政策の展開
シリーズ名 汲古叢書 86
多巻物書名
原書名
出版社 発行所=汲古書院
著 者 上田裕之
税込価格 11,550円(本体11,000円+税)
発行年月 2009年10月
判型 A5
ISBN 9784762925856
(2)
書 名 清初対モンゴル政策史の研究
副書名
シリーズ名 汲古叢書 87
多巻物書名
原書名
出版社 発行所=汲古書院
著 者 楠木賢道
税込価格 8,400円
発行年月 2009年12月
判型 A5
ISBN

Deerhii hoyir nomin johookchi buur mini sain tanidag humsuud muun.
Bi bas oorihaan nomtai bolyoo gemen setgeel doktlen husej bainaa.
Aruun husel min mashi horden beyilekdeh boltogai!

2009年12月15日火曜日

Aazin chagaan Tagtaa-Ulaanbaatar


Ulaanbaatar--yaaksen dolaahen sonesdeg ner yum vii.odo bi Mongol ulsin niislel Ulaanbaatari mashi mureeden sanj bainaa.bi Mongol ulsin arad yirgeed bishi.muun Ulaanbaatard turj ussenchigui.tektel Ulaanbaatarin hotin sur sult mini jureg setgili can huchitai chohilgooj baidag.
Bi Ulaanbaatarin tohai Hamag ert tanij medsen anuu bag surgulin 3dugaar anh 10nasni uyi yumaa.surgulin bakshaas naded《Ujil sanaa yos mural》gemeh hicheelin bichigi hovoon ukseni ter ederin oroi bilee.bi ter nomin hoodsen deerhi gajarin jurgi ujij baigaad achit buurel aavaasan asuulaa.aava,en buhed nairamdah Mongol arad ules gej bichij baiga gajirchin yamar shig gajar vii.aav min tamgaan tataj baigaad hellee.terchin bol ar Mongol.Lin Biaoyin nisgeel ongechi delveren unsen Underhaan geh gajar darui en ar Mongold baidag gelee.tegeed bi ter ar Mongolin domduur shig gajaraar bichij baiga Ulaanbaatar gemeh hodem Mongol usgii ujeed en chin harin tednarin Beejin shig gajar baihaa gemen bodloo.en bol mini Ulaanbaatarin tohai anhani tanilt bolnoo.tuuni daraa bi yur hicheel nomdoon yaarj baigaad Ulaanbaatarin tohai demei anharchi baiksengui bailaa.
Tegeed anh domddyin 3dugaar an 17nas bolj hureed yirlee.ewelin nigen eder bilee.surguliin johoon baigeltaar buh bakshi surekchiid hamtaar《Ulaan kino juchigiin tyaatarin orden》gemeh hoshuund aldertai tyaatard ochij duu hukjim sonirheloo.hurel ergilekchees ug hellee.en uljitai sain eder manai hoshuund morilen yirsen jochin bol Mongol ulsin niislel Ulaanbaatarin duu hukjimin bulhemin geshuud bolnoo gejee.en ugi yarij duuseg ter daruiden bakshi surukchiid buhnereen mashi bayirlen hooreldloo.erhem ter duuchin juchikchinnarin duu hukjimi sonsen sonirhej baiga uyischi buhnereen nam jimaan aldej soliyorsen met devgerj baiksen bailaa.ter uyid bidni surukchiid Mongol ulsin tohai tiim narin medhui.duuchini aman ayilguugichi sonsen oyilgohui baiksen bilee.tegtel olen surukchiid maan yuund chingij solyorsen met hooreldesnii bi odo boltel uhaanin oyilgohui bainaa.bareg ar talaas borhen maan detgiij bayiksen baihaa.en bol mini 2dugar udaani Ulaanbaatarin tohai anharel muun.
Tuuni daraa bi 2000oni 9sard Beejind baiga Tuviin undsteni yig surguuld shin oyutan bolj orloo.bidni anhiid Uver Mongolin olen ayimag hoshuunaas yirsen surukchidaas gaden baruun Mongolin ShinJiang GanSu QingHai jereg gajarin Oyirad yastan hiigeed juun hoitiin gorwen moji ornoos yirsen oyutan bas chuklerjee.bi naijuudtaigan hamt Uver Mongolin tohai yarilchahaas gaden dagaldej Mongol ulsin tohaichi muun yarilchij baivaa.tuuni hajugaar 2000oni ewel bii naded Yapoon hel jaaj baiksen Yapon bakshitai uuljihiin daguu hoyar Ulaanbaatarin zaluutai tanilchilaa.mini Yapon bakshi maan Ulaanbaatarin domd surguuld Yapon hel jaaj baiksen uda baih bolhoor ter hoyar zaluutai nigent tanilchij baiksenaas boljee.bi tednariin aman ayilguugi yur sonsen oyilgehui baivaa.Yapon bakshi maan bidni domd orchuleg hiiksen bainaa.odoo bodhed yaaksen yineedemtai uchir yum vii.oyutani 2dugaar anhigaas ehilen mini Ulaanbaatarin tohai oyilgelt aajimaar guun bolj yirlee.Beejind baiga Mongol ulsin oyutantai ooljih javshaan arvidej ug ayilguuginchi yaweg dotem oyilgooh boljee.harin ter uyid mini ergiin toorini humsuudin olanhiin buur Mongol ulsin humsuud muuhai bain shyvv gej heldeg bolhoor biichi tedni nuleegi hurtej Ulaanbaatarin humsuud ajildaan aljuu jodoond dortai muuhai bain gej buurtuur bodej baijee.
2004oni 9sard bi Yapoond yirj dookterin guursed shilgen oren sodelgani ajilaan hiij ehillee.mini baiga surgulin gajaart Ulaanbaataraas yirsen oyutan sodelgatenchi bailaa.harin 2004oni tohayin uyid tiim olan bishi baijee.4yuu 5ureg ger baiksen shig sanakdaj bain.muun ter 9sarin nigen eder bilee.bi nomin sand nom hayij baihdaan Ulaanbaataraas yirsen sodelgaaten Gaa ekchi Hoo aha hoyirtai gent tanilchilaa.en hoyir hun mini Ulaanbaatarin tohai taniltgii buremsen hovirgoojee.hoyir aha ekchi damjin mini tanilchisen Mongol ulsin oyutan humsuud yaweg dotem olshiren yirjee.tednarin doter Uver Mongolchuudin tohai boruu oyilgoltai hun jichi jan muutai hunchi baidag.tektel olanhiin buur chailgaan chagaan setgeltai hun bailaa.sanaa setgui tekshihen uhaan saruul bosdiin tohai boddeg eyildeg humsuud olan baiksen bolhoor namaigi huchitai can nuleelvee.bi bas manai suguuld 1jilin hokchagaar Yapoon hel sorolchij baiksan Sartuul yastani nigen ohind mashi hairtai bolj ongerlee.deerhi met en uyisees ehilen bi Ulaanbaatari mashi can mureeden sanah bolloo.
2008oni jun bi az javshanaar sanen mureedej baiksen Ulaanbaatart ochiloo.20garui honeg baij oorin nideeren Ulaanbaatari ujij harj yirlee.egund mini Ulaanbaatard baiga naijuud maan mashi yig tuslamj ujulvee.tegunees hoin mini Ulaanbaatarin tohai bodel sanel nen cangarej Mongolin unur ulem angilem bolsen shig bainaa.yur Ulaanbaatar maan ulem goyi hokjiltai boltugai gemen husej yureej saneh boljee.medejeer bi Ulaanbaatarin haraat bishi.tektel Ulaanbaatar maan ulem goyi bolwel Mongol er hun mini nuurdchi un gereltai gej boddeg.
zaa zalu huni zamin huzu urt gehleer nasaaraan chamaigaan sanj yavyaa,hug Aazin cheejin deer devgeren nisej baiga chagaan Taktaa--Ulaanbaatar min!

2009年12月13日日曜日

Hol bomvog

Oroyin mendi eeri.en eder yuuchi hiigegui.buten sain eder bolhoor udin hoinhi 3chagaas 5chag boltel Olan gadaadin oyutan naijuuttaigan hamt hul bomvog togelloo.oroi tegeed usend orood odo sorgoldaan ochimaar bain.Baaaaaaaaai!

2009年12月12日土曜日

我想北京了

 恭请晚安。昨天国内朋友发来E-mail,说打不开我的博克首页。顿感惭愧。一来国内知己因不能随时观看我所写的内容及我之生活而难以与我即时交流。二来临近毕业,其后返京又不得不重新建立博克网页。早闻国内信息封锁利害,但也不能随意删赌良民之作品。希望国内朋友早能打开此博网页。
 最近我想念北京的思绪愈发的强烈起来。可能还有一年即将回京工作的前提诱使我如此疯狂吧。那么四年本科期间,北京付与我的印像又是什么呢。现在回想起来,其印像如下。
 一为天气温和。对我一出生东北的人来说,北京的天气尤如春天大地刚融化时的暖土一样,软绵绵温顺而缺乏刚劲之气。这样的天气会使人皮肤白皙,思想活跃,却又易使人意志消沉,不小心即走向堕落。在家乡高中时踢球,与对方对员碰撞身体,疼痛之感不十分强烈,又常顶起寒风追跑。然在北京四年,因过多顾虑对方受伤而变得畏首畏尾,如避鹰鹫之兔子般,风格与昔日迥异。但这样的天气,又会使人将更多的时间花费在学习或其它有益的事情上。温如文,和则通。温和的天气里,人们交往频繁,彬彬有礼,促进了生活与文化的进步。大学时代,除感冒得病外,我很少在宿舍歇息。和其他同学一样,经常背起书包到教室复习或与留学生朋友交流。
 二为人如潮流。北京做为首都,是大多数国人向往的地方。又是南来北往的商人、官员、打工者歇脚谋事的得意之所。每天都有不知其数的人在进出涌动。外地来的商贩、务工人员,加上老北京的住户、建国后移住的企事业单位干部、学校教师、毕业后在北京就业和暂无工作的大学生及探访而来的学生家长,构成了大学周围的人群诸像。其中难免有好有诈,宽以待人则利己。
 三为重视民族关系。我的大学是全国最高的少数民族学府。坐落在京城西北部,离中心天安门不远。虽北京当地人不大瞧得起此校,但中央首长瞧得起。每年召开人大政协会议,我大学领导必有一席之地。在校园中可以看到全国的各个少数民族同学。其中蒙古、藏、维吾尔、哈萨克、朝鲜、回等人数相对较多且有影响力的民族学子为多。大家相互尊重彼此习俗,课外活动十分丰富。学校食堂专设有回民餐厅。此外学校周围也是相关的店铺林立,甚是繁华。在大学北边的魏公村一、二条街上开有蒙古、朝鲜、彝、傣、苗、维吾尔、回等民族的餐馆。对我来说,以上是经常光顾的好地方。周末聚会豪饮,结交内外朋友,畅谈心得,好个威风。
 四为文化发达。北京做为金、元、明、清、中华民国和当今的首都,是个非常有文化底蕴的城市。不说众所周知的北京名胜,就连最近开业的各式餐饮也独具特色,令人温馨陶醉。此外,北京的书店、书市、图书馆、档案馆数目之多,令外地叹为观止。大学时,除平时阅览之外,稍有空闲即与好友同去北图(国家图书馆)耗日。最近北图改善阅览设施、提高服务读者之态度,这又是一朗报矣。
 五为交通便利。在北京读书期间,我每逢放假都回家探望。那时,正逢修京沈高速,所以多利用铁路。现在搭乘长途公汽,七小时即到家乡。甚为便捷。再,北京至乌兰巴托,每周有三次专列。一天中有数次发往呼和浩特的长途汽车。另外,航空运输也是全国以至全世界的输钮之一。往返于东京之间的航班,十分发达。在大学期间,我在首都机场不知送走过多少日本朋友。
 印像如此,大凡好事为多。但人们追忆往事,又何尝不专以好为榜。凡事皆有利弊,我只听佛祖之安排。剩下时间不多,努力成就论文,取名号返回原地便是。

Mongol erin nilwes

Ederin mend eeri.en ederin Yahoo Japani shir medeend Yaponi Sumoo buhni devjeend barildej baiga Mongol olsin nereet bukchin Asasyooryuu Dawekdorjin tohai medulvee.uulgen doorhi met.
朝青龍が子供のように泣きじゃくり…番組収録を中断
12月12日7時52分配信 サンケイスポーツ

 “悪童”が泣いた! 大相撲の横綱・朝青龍(29)が、13日放送のフジテレビ系「ジャンクSPORTS 独占!朝青龍 公開審判スペシャル」(後7・0)の収録で号泣したことが11日、分かった。その理由は、ある人物の言葉。番組では朝青龍の知られざるエピソードを披露。すっかり“ヒール”のイメージがついた朝青龍の意外な素顔が明らかになる。

【写真で見る】 12年前の初来日以来、初めて人前で号泣した朝青龍

 土俵ではふてぶてしいほどに不敵な笑みを見せる朝青龍が、人目をはばからず、まるで子供のように泣きじゃくった。

 それは番組内で来日以来12年間、異国で戦う彼を、ずっと支えてきた“ある人物”の言葉が彼の耳に入ったときのことだ。

 角界の風雲児と呼ばれ、史上初の7場所連続優勝など数々の大記録を生み出した一方で、その暴言や悪態から、“ヒール役”のイメージとなってしまった朝青龍。

 本当に彼は“悪”なのか-。同番組では、このテーマを軸に、さまざまな角度から朝青龍を分析。収録の終盤、“ある言葉”が出た瞬間、朝青龍の胸に今までの思いが一気に噴き出した。

 朝青龍が、ここまで号泣したのは、来日以来初めてで、収録に立ち会っていたスタッフ、関係者はびっくり。涙は止まることなく、司会を務めるダウンタウンの浜田雅功(46)はこの日の主役に配慮して、収録を中断。その後も20分スタジオの隅で泣き続け、しばらく動くことすらできなかったという。

 番組ではほかにも“悪童”と呼ばれる彼の意外な素顔を次々と紹介する。元プロ野球選手で現野球解説者の佐々木主浩(41)は、酔った席で些細なことから口論となり、つかみ合いのケンカになってから仲良くなったエピソードを披露。

 朝青龍本人は、アテネ&北京五輪女子レスリング55キロ級金メダリスト、吉田沙保里(27)への恋心、思い出を顔を赤らめながら赤裸々に明かした。

 涙、恋、男同士の友情…。来年から土俵で見る朝青龍のイメージも、一気に変わりそうだ。

Medejeer Asasyooryuu guwai nilwes asgaarulsan tohai medulj baina.uuni haraad mini nudchi noitan bolvoo.Mongol er maan harin humsin emen yingij yawen gej yostai oor hurmeer bain.harin yuund nilwestai baiga yum vii gekseni juvhen deerhi enhu medulgeer oyilgooh anuu araichi dotuu baihaa.hariin gurend awereg bolj baiga Mongol erin jorig bodel sanaa setgeli hen meddeg yum vii.bakchuud nasnaasan Yapond yirsen Dawekdorji man Delhiid nertai Sumoo awereg bolj humjiih jamdaan ujisen hali chi biden heden hum medhui biz.harin gurend ner aldartai bolen geh tiim amarhan ochir bishi daa.eh oron bolsan Mongolihan ner suri deeshi mandulhiin tulee Dawekdorji guwai yur chirmaij yirlee.herwe Dawekdorj baihui yum bol Mongolin tohai anharulan talwih homus ton chuhen gej bi yitgej bain.Yaponi Mediyaa Maskomi sorweljilakchidin emen Asasyooryuu yur tanhai erin dureer baidag.zaa unen tanhai yumuu.Yapoon Mongol delhiin hun ardin setgeld gegen jul shik toderhai baigaa.moo huitan amitanuud.
Asasyooryuu min bii chamaigaan hejeechi demjij hairalj yawenaa!Mongol erin sur maan unid munk badertugai!

Gadaadin oyutan naijuud

Urleni mendi eeri.odo yag 3chag 40minoot bolz bian.bi sayi Paap gedeg sugerantiin baaraar gerteen harin yirlee.mini hamgiin sain gadaat oyutan naij bolsen Mekshikooyin Ruyis maan Koutoogoos Tsukubaad ergen yirsen bolhoor olan gadaadiin naijuud maan baarend chukleren nairlaa.en eder yirsen homsuud gewel Asarbaijani Aali Yaponi shyun Barzilin Kispe Aangelaayin Daniyaal Yisreeyin Biik peruyin Hoose Suroweniyaayin Saala Niina Sumoonaa gedeg gorwen ohin Kerodiayin Sutifuiniaa Ukereeni Tullaa jereg bolloo.olan naijuud saihan yarilchij bayir hoortai bailaa.
Bi 2006onoos ehilen Gadaadin oyutan nartai naijilj ehiljee.ajil hiihen jokseej sol selu chag baiksanaas bolvoo.ter uyisees ehilen bi danda hamt nairladag bolhoor mini gadaad oyutan naijuud maan yaweg dotem olshiren yirjee.Sanaa sain bol jayaa sain gehleer bi naijuudaan hairlaj yavsen bolhoor tednar muunchi namaigi hairlaj halamjilj bainaa.odoochi bid urgulj hamt hoolend buuj yarilchin baidag.naijuudin hair gej goyi yumaa.egunees hojim muun sain saihan naijilj yawenaa Barsa.

2009年12月11日金曜日

Mini nutag


Genti hangai sayine under saihan nurunuud
Hoit zugin chimeg bolsen ooi huvchi uuluud
Manen shireg nomine urgen yik goviuud
Emen zugin manlai bolsen elsen manhan dalainuud

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Gerlen onen tuulin tonleg aruun murenuud
Hutel olni em bolsen goreg boleg arshanuud
Huvsul ovs boirin gun cenger nuuruud
Hun malin omdaa bolsen toorim burt uusnuud

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Orhen selen huhiin onchi saihan goluud
Uurhain bailigin og olen uul davanuud
Hoochin hushee dursgal hot balgadin suuruud
Hol gajar odsen hargui dardan jamuud

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Holhi gajaraas gilaljisan chast under hairhanuud
Hug tenger chelmsen hude heer chaidmuud
Holin baraa haragdsen noyin shoveg serdguud
Hune setgel teneisen uudem amisgelt taluud

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Hangai govin hoorend halhin uudem nutag
Har bag nasnasaan hundlen golt davhisen gajar
Gurees araaten awelsen urt urt shiluud
Huleg morin oreldsen hundi saihan hoolainuud

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Salhin uzuurt naigsen sorgeg narin nogootai
Saruul tald yireljisen sonin yanzin zergelgentai
Sain eres choglersen baitsu bereg gajartai
Sult tahileg ulersen sumver yig ovootai

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Narin ewes oregsen malin saihan belcheertai
Naashi chaashi suljisen tenger saihen nuruutai
Durwen chagin ulireld duraraan nuuh nutagtai
Tawen zuilin taraani hures shoroi gajartai

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Ulgi saihen uulend ewedi talwisen gajar
Ur atsu huuhtin urjij ussen oron
Tawen hoshuu maluud duuren belchisen nutag
Mongol hun bidne setgli sorsen oron

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Ewelin tesgim chagt chas mus burgeed
Bolor shilin un giltgenj gilaljisen oron
June nairtai ulireld chichig navchi delgreed
Juurten shuvuu holoos yirj ganger gonger dondesen oron

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Altai hingani zavsert ater bailig oron
Aav eejin min orshisen ashitin zayasen nutag
Altan narni toyaand enkijin toktsen oron
Monhen sarni gereld monghejin gileljisen gajar

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Honnu shyunnin uyisees hokshiid eweedin min nutag
Hun arad bidne hairi bolasen oron
On ond yideeshij olan jild dassen nutag
Odoyin shin mongolin ulaan tug buregsen oron

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Ussen tursen bidne undestne hairtai nutag
Ungeljikchi daisen yirwel udter yisgelen hoonee
Howitai en orondoon howisgalt ulsaan mandulj
Hoichin shin yirtiinchi deer hundt gawiyagi baigelyaa.

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Mongol gedeg nig ner yirtinchiin chihne duursgaltai
Mongolin tulee gedeg sanaa bidne zurhend holwotai
Ushees sursen undsen hel martaaj bolshigui soyil
Uhtel orshih turelhi nutag salj bolshigui oron

En bol minu tursen nutag
Mongolin saihan oron.

Dashidorjin Nachigdorjoos 1933on

Alagsha hoshuuni dans bichigin tohai Khitadin erdemteni sodelgaan

               内蒙古阿左旗档案馆清代档案调研报告

                      郑永华


内蒙古自治区阿拉善左旗(以下简称阿左旗)档案馆,收藏了较大数量的清代阿拉善档案,内容丰富,对清史研究与纂修具有较大参考价值,戴逸主任在多次会议上都谈到过这部分档案。经过充分联络与协调,2005年8月中旬,国家清史编纂委员会档案组胡忠良、郑永华前往阿左旗档案馆,就此进行实地调研。现将调研情况报告如下:
一、阿左旗馆藏档案概况
阿左旗档案馆所藏清代阿拉善档案,是馆藏历史档案中的前半部分。由于阿拉善历代王爷对文书工作都较为重视,设有专人管理,因而形成了较大数量的档案资料。阿左旗档案馆所藏历史档案,共6990卷,为阿拉善建旗以来札萨克王府处理各类公务中形成的档案,始自清康熙年间,一直到1949年,其间赓续不断。这些历史档案,大体以时间划分为清代与民国两个时期。其中清代档案现编为一号全宗,计2497卷,约43400件,24.5万页(张)。
现存清代阿拉善档案,起于康熙二十四年(1686),下至清末宣统三年(1911),主要有折子和档册两部分。单独成件的折子,包括清朝皇帝以及六部、理藩院、陕甘总督、宁夏部院等各级机构发给阿拉善旗的各种公文,还有本旗各处职员、僧俗人众等致王爷、旗府的呈文。档册主要包括阿拉善发往以上各处的公文底稿簿册,旗王爷及协理人员关于旗内事务的传谕指令,处理旗内各类事务的公文摘要,本旗职员及在旗府轮班受职人员名单,旗府及王府的财务帐册、牲畜(骆驼、马群)头数帐册,以及收文抄册等。
清代阿拉善档案所用文字,有蒙、汉、满、藏四种。其中以蒙文件最多,约占到总数的70%;其次是汉文件,大部分属于蒙汉合璧,最早见于乾隆二十四年,乾隆三十年以后增多;再次是满文件,大部分属于清前期或中期的文档,基本上也是满蒙合璧;此外还有14件藏文件。档案形制丰富,文种多样,包括谕旨、册文、呈文、咨文、饬令、批示、清册、合同,还有地图、印章实物等等。档案自康熙二十四年开始,历康熙、雍正、乾隆、嘉庆、道光、咸丰、同治、光绪、宣统各朝,一直至清朝灭亡。其中康熙和雍正年间数量相对较少,到乾隆一朝,则开始显著增加。尤其是嘉庆之后,所存档案年均数量,基本上以比较平稳的速度增长,各朝呈现出匀称合理分布的态势。现据档案馆的初步统计,将各个时期所存档案的具体数量列表如下:
档案内容所属朝代
康熙朝
雍正朝
乾隆朝
嘉庆朝
道光朝
咸丰朝
同治朝
光绪朝
宣统朝
档案卷数
4
12
302
312
442
174
392
727
126
档案件数
5
126
6766
6475
7984
3272
6934
10451
1428
每年均件
0.1
10
113
260
266
297
533
307
476
清代康雍年间阿拉善档案所存数量较少,主要缘于以下两个因素:一是康熙三十六年阿拉善建旗后,阿拉善蒙古先后参与了清军征讨噶尔丹与策妄阿拉布坦的战事,此后又至青海护送七世达赖入藏坐床,在西藏驻牧三年之久。二三十年之间,阿拉善蒙古始终移牧于青海、西藏等地,没有相对固定的牧地,直到雍正七年,方得旨准定牧于阿拉善之地,从此相对安定下来。此期频繁流动的迁徙生活,使形成和保存下来的档案文书相对就要少一些。二是同治年间,陕甘回民暴动,一万多名被击溃的散民阑入阿拉善旗,攻打定远营城未能得手,就在城外大肆抢掠,并烧毁了阿拉善王府西花园。当时有部分档案来不及抢救,随同毁于大火之中,其中就有关于阿拉善前期的档案,尤其是康雍时期的档案。幸运的是,当时大部分的档案,还是度过此劫,得以保存下来。另外建国后据说乌盟也曾经调用过一定数量的清代阿拉善档案,但由于至今不明下落,具体数量和内容已无法清楚。除了上述两次较大规模的损失,以及其他零星的散佚外,清代阿拉善旗档案,则基本上较为完整地保存了下来。清代阿拉善档案由于历时久远,兼之保存条件的限制,部分已有油渍、鼠啃、破烂等现象,亟待抢救。但绝大部分的档案,品相仍较为整齐,字迹清晰可辨,可以有效地提供利用。
经过数年的初步整理,清代阿拉善档案现已立有案卷级目录2497条,基本上以蒙文著录,只有极少数为汉文。由于档案尚未形成文件级目录,而案卷级目录标注又较为简单,远不能揭示卷内档案的丰富内容,兼之藏档地点偏僻,这些因素,在很大程度上制约了学者对该部分档案的查阅与利用。近十多年来,阿左旗档案馆曾组织馆内人员,陆续汇编了“历史人物”、“盐务”、“征讨准噶尔”、“边界问题”、“喇嘛教”、“驿站—乌拉”、“矿产”等十多个专题,但限于资金、人力等多方面的因素,除“阿拉善历史人物档案”、“阿拉善盐务档案”打印成册,供内部使用外,其他汇编,目前均仅为手稿。可以说,所有的清代阿拉善档案,到目前为止,从未公开出版发行过。而查阅利用的研究人员,除内蒙古盐业公司牧仁撰写《阿拉善盐业志》、兰州大学博士生梁丽霞较为集中地利用过3000多件汉文档案撰写毕业论文,以及本馆人员撰写一些零星的论文及简略的介绍外,可说是寥若晨星。从整体而言,这批档案远未能得到外界相应的重视与利用,其间潜藏着较为重大的历史与文化价值。

二、档案主要内容
阿左旗所藏清代阿拉善档案,是目前保存较为完整系统的蒙古旗县档案,具有较为浓郁的地方特色和民族特色。档案内容丰富、涉及面广,比较系统地反映了康熙二十四年至清末阿拉善旗近220多年间政治、经济、军事、宗教、教育、文化、风俗等各个方面的历史演变,生动具体地展现了阿拉善旗在清代历史上的特殊地位及在维护边疆安定与国家统一等诸多方面所起的巨大作用。阿拉善档案主要内容包括:
(1)军政类档案。其中有为该旗赐划牧地、编旗设札萨克、袭授爵位,及旗内官员任免与奖惩的记录;有历朝备战、派兵出征、士兵伤亡与赏恤,以及为清军置办、转运军需等方面的文件;有关于阿拉善亲王年班、围班及驻京期间活动的材料;有札萨克官员治理地方事务的案卷;有反映富裕牧户以牲畜和财产来取得“达尔罕”身份并免除贡赋和差役的文件。以上这些档案,在各个朝代都有较大数量,内容重要。如关于王公台吉的晋升、承袭和降职处罪及其它重大政治事件的档案中,有康熙三十六年封和罗理为多罗贝勒的记录;有康熙四十八年和罗理之子阿宝承袭贝勒爵位,后因功晋升为郡王的文件;有乾隆四年阿宝去世后由年方六岁的次子罗布桑道尔济袭爵,后罗布桑道尔济以功绩显著,晋升为郡王、亲王并世袭罔替的档案;还有对旗内其他有功台吉、著名僧俗人员进行封赏晋升或议过降职的记载。这些档案中,如清朝皇帝册封旗内王爷、福晋和重要官员的“诰书”;阿拉善建旗时颁发的“札萨克”印;王爷的家谱等,都是难得一见的地方档案珍品。
军政类档案中还有康熙二十四年清廷赐给阿拉善、额济纳牧地的公文,乾隆年间宁夏主事关于治理阿拉善的章程,乾隆七年划分额、阿两旗边界的文件。其他如理藩院分等级赏赐衣物用具的规定,呈报王爷家谱的饬令;宁夏部院严禁无证蒙古人入关的通知,安班大臣巡边的通知;谕令呈报成年男子名册的文件,以及寻马的启示,严禁汉人在蒙古地方打猎的告示等。这些档案,对于研究阿拉善在清代的演变与治理,都有较大的史料价值。关于军事方面的档案则更为丰富:有记录阿拉善多次奉命出兵前往新疆、青海、西藏、甘肃、宁夏等地平息叛乱的资料,如乾隆年间统一天山南北战事时期出征与返回士兵的清册,及捐输羊群、派人解送驼马、充任向导的记录;有甘肃苏四十三回民起事时阿旗率军抵达兰州参与战斗的文件;有嘉庆四年征调阿拉善蒙古兵协剿白莲教张汉潮部的谕令,及次年开赴兰州协同“剿匪”、请求由内地协济马匹的呈文。有乾隆初年征收军马以备战用,道光年间赶办骆驼用于平定张格尔叛乱,咸丰年间设立捐局劝输,光绪初年备办驼只挽运军需的案卷等。
清末驿站档案,也是其中比较有特色的资料。同治元年,宁夏回民暴动,西北驿传受阻,清朝政府特令改由草地传递公文,即在阿拉善、鄂尔多斯等处设驿站,以确保西北军政讯息畅通。阿拉善档案中,保存了同治年间以阿拉善定远营(今巴彦浩特)为中心临时设置驿站(也叫台站)的系统资料。如同治二年兵部、理藩院等传旨令阿拉善设置驿站的札文,同治十年理藩院关于赏拨所用垫办台费银两的呈文,光绪四年致理藩院关于办理台站本旗自备驼马倒毙折价的呈文等。其中的“阿拉善旗台站递送公文登记”档案,详细记录了各方台站接送一切奏折公文及公差人员的情况,包括何时由何处给谁何种公文(如奏折、夹板、黄包、木箱,还是一般公文)、公文件数、有无火票、限行里数(400—800里)、接收者、递送时间和地点等。档案中还记录了公差人员姓名、级别、随行人数、骑程、护送者抵达地点,迟误或退回的原因等内容。此外还有关于驿站设置时人员配备、牲畜、银两收支等方面的档案,如同治四年阿拉善致宁夏将军关于乌兰胡都格至磴口所设台站的呈文册,同治十年、十一年与光绪四年关于驿站费用、死亡驼马及为追加驿站费用银两的各种公文、清册等案卷,对三条驿站的起止时间、各台站地名、间隔里程、所派官兵丁人数与粮饷、应配备的驮马、草料,都有明细的记载。
(2)经济类档案,包括畜牧、农业、矿产、商贸等各个方面。其中有乾隆年间宁夏部院关于互市纳税问题的文件;有嘉道年间阿旗札萨克封禁牧场的谕令,限制汉商牲畜数量的谕令;有道光三十年阿旗调查牲畜数量的帐册,鼓励旗民打狼以保护生产的规定、公告等;有报告辖地雪、旱灾情,请求清政府借拨粮食赈济的呈文;有乾隆年间关于内地商民在旗内垦种的奏件,及蒙人私自放垦与民人私相垦种情况的资料;有在阿旗租种田地的内地民人基本情况的记录;有乾隆四十五年阿拉善主动请求招募民人开垦耕地的呈文,也有光绪二十三年拒绝清政府商办蒙屯的文件;有阿拉善在内地购买粟米、木植的记录,及因此与内地发生相关交涉的案卷;有在贺兰山贸易市口使用腰牌的规定;有旅阿商贾与阿旗订立租赁商用地段的合同文约。有阿旗发给商民的商铺营业执照清册;有关于开采苁蓉甘草、挖掘煤炭等特产的案卷,等等。
阿旗境内各盐池在开采、运销、管理等方面,也形成了大量详细而系统的盐务档案。该档是比较重要的经济档案,其中有记载西部蒙古地区最大盐池吉兰泰盐池的详细资料;有内地商人组织民人在阿拉善各盐池从事生产、销售的记录,特别是西宁县回民马君选“从中渔利至四十年之久”的相关案卷;有阿盐在边界地带与内地民人“易换粮食”,以及贩运至山西、陕西等地销售的材料;有乾隆二十二年、二十八年清政府准予山西借买阿盐通融接济,乾隆四十八年查禁阿盐贩入内地,以及此后因阿拉善亲王请求解禁而阿盐得以在晋陕甘等内地大盛的记录;有嘉庆九年阿拉善亲王呈请吉盐“归国赋,充内地公用”的文件,及此后清政府进行招商办理的章程;有清后期阿拉善盐务艰难恢复的材料,如咸丰年间阿王请求解除阿盐水运禁令,及开辟行运晋西北陆路的呈文,陕甘总督乐斌建议重新“改私为官议收商税以充兵饷”的奏文,及此后拟订的擦汉盐池收税章程;有光绪三十二年甘肃厘税总局承租阿旗盐池的记录;还有盐池脚价银(即运输费用)的记录,吉盐充公后阿王呈请只能雇佣阿拉善蒙古人驮运吉盐,各商不得擅雇他人的呈文,与清政府批准的谕令等。
(3)民族关系与司法类档案。民族关系档案,有反映阿旗与其他蒙古部落往来、联姻及矛盾与争斗的档案,如与额济纳的“代管”问题、与乌特拉旗的盐池之争,及与杭锦旗的田地纠纷等的文件;有鄂尔多斯移民问题的案卷;有阿旗与其他地方地界纷争和所签订的边界协定、地图等资料。此外还有阿拉善蒙古与邻近内地府县汉、回等民族经济往来,及在此过程中发生各类纠纷的文件,如反映乾嘉年间内地汉民在阿旗耕种田地、开设商铺而形成“蒙汉杂居”局面的材料;有反映康熙年间由于从征而陆续带回“回子”,此后阿旗形成的“蒙古回回”,以及陕甘回民来往阿旗贩运粮食、蒙盐,或在此从事运输、躲避战乱等方面的记录。
司法档案是地方档案中的大宗。清代阿拉善档案中,有阿旗在定远营设立“堆厅”处理蒙汉纠纷的文件;有道光年间详细规定基层“达木勒”(即边官)司法职权范围的档案;有解决各种具体纠纷如财产及土地租项纠纷,内地民人抢劫、偷盗或强行扣留蒙古人盐斤的案卷,阿旗驼户“脚价银”争论的案卷,等等。还有乾隆年间宁夏部院令从速捉拿罪犯当案之令,有押送犯人、捉拿逃犯,以及办理刑事案件、处决犯人、处理散布谣言的僧人等内容的文件。
(4)宗教类档案。其中有反映藏传佛教在阿拉善境内发展、兴盛过程的文件,如关于该旗主要寺院兴建、举办宗教活动及著名活佛、喇嘛的记录,包括乾隆年间建造广宗寺(又称“南寺”,藏文作“噶丹吉林”)、呈请御赐寺名、内地官员提出异议等过程的档案;有乾隆年间六世班禅经过阿拉善时阿旗接送及在境内诵经讲法的记录;有旗内民人崇佛拜佛的文件,如道光年间要求入关朝拜须发放路票的规定,以及众多僧俗民众为入关朝拜申请路票的记载;有道光年间汉民私修庙宇的记录,还有反映“蒙古回回”修盖清真寺、从事礼拜的档案等。
在阿左旗宗教类档案中,反映清末法国天主教在阿旗传播和发展过程,及庚子年间“教案”与善后赔偿的记载尤为详细。如光绪元年传教士德玉明等人到达定远营的记录,阿旗发布本旗蒙古人等不得入天主教的文告,此后德玉明等在阿旗汉人中私自传教并租赁土地、购置房产,以及趁灾荒之年移来教民、盖造教堂而使其教势得到迅速发展的记录;有教堂在阿旗强取豪夺土地的文件,阿王为本旗佃户土地被教民侵占致陕甘总督的呈文,及教堂私立寨子、自置枪械与地方对抗的文件;有义和团运动时期传教士与教民聚集三盛公教堂避难的详细记录,以及清廷“宣战”后理藩院传知各旗王公等“筹办边防”的谕令,神父戴天禄等请求资放其回国的信件,办理“教案”时传教士闵玉清讨价还价的来往文书,光绪三十一年最终订立的赔款“合同”等。
除了上述丰富内容外,阿拉善档案中还有关于阿旗境内人物,以及社会风俗、风土人情的资料。如人物方面,有王爷封著名蒙古族学者阿旺丹德尔为延福寺管事喇嘛的谕令,有王爷为木虎莱入京侍宴布克角力取胜予以赏赐的谕令;穿住方面,有道光年间禁止蒙人仿效汉人服饰穿戴,及禁止旗属蒙民仿照汉民建盖“板升”(即房屋)的谕令;婚嫁方面,有嘉庆年间定例不得在岳家外边搭盖“格勒”(即蒙古包)多次筵宴的谕令,有王爷准许旗下蒙民招婿养家的批复;民俗方面,有旗民“过继”风俗的记录,有旗内统一于四月十五日祭拜敖包的文件,主办乌日斯—那达慕(娱乐活动)的记载。凡此等等,不胜枚举。

三、清代阿拉善与清朝的密切关系
阿拉善旗历史悠久,在清代占有十分重要的地位,对此,研究者已多有论及。究其原因,概而言之,约有数端:
一是阿拉善蒙古在蒙古各部中占有重要的一席之地。阿拉善蒙古部落,远溯蒙元时期著名的哈萨尔家族,近属四卫拉特联盟中的和硕特部落。自16世纪中叶起,和硕特部在较长时期内一直担任卫拉特联盟盟长之职,一度雄居各部。阿拉善蒙古始祖,为和硕特首领和罗理,其祖父是图鲁拜琥,即后来著名的顾实汗,其父巴延阿布该阿玉什,曾过继给顾实汗之兄拜巴噶斯为养子。巴延阿布该阿玉什有子16人,以和罗理为长。图鲁拜琥、拜巴噶斯及其后代,又一直与卫拉特联盟中的准噶尔部、土尔扈特部等保持着联姻关系。因此,阿拉善蒙古一部,与西北蒙古各部都有着比较密切的联系,在西北地区具有较大影响。同时,和硕特部与东蒙的科尔沁部,同为哈萨尔七世孙阿克萨噶勒岱之后裔,故亦有一定的家族渊源。
二是阿拉善地理位置重要。康雍乾年间,面对咄咄逼人的准噶尔蒙古势力,阿拉善处于极其重要的战略地位。以地理分布而言,阿拉善西北,为准噶尔蒙古,东北为喀尔喀蒙古,西部为青海及西藏藏区,东南则为京师。对于阿拉善的重要地位,康熙皇帝曾精辟指出,阿拉善与喀尔喀部“互为犄角”,对牵制噶尔丹的扩张具有重要作用。兼之阿拉善始祖和罗理为顾实汗之孙,而顾实汗的其他子孙们,其中包括和罗理的四个弟弟,又驻牧青海,对藏区亦有极大的控制能力。所以雍正年间,率军平定青海的重臣年羹尧曾在“善后十三条”中特意强调“至宁夏险要,无过于贺兰山”。阿拉善在很大程度上成为清朝平定整个西北的要地之一。
三是和罗理等阿拉善蒙古首领一心归顺清廷,态度鲜明。和硕特部是卫拉特蒙古中与清政权最早建立联系的部落,早在崇德元年(1636)图鲁拜琥率军进据青海之际,即遣使向清朝进贡。此后和硕特部一直与清朝保持较友好的关系,在许多重大政治事件上站在清朝一边。特别是当准噶尔部噶尔丹强大起来、与清朝矛盾日益尖锐的时候,被噶尔丹逼逃至西套避难的和罗理等人,很快作出了背靠清朝以抵抗噶尔丹、求得生存的选择。此后虽然由于清政府一度犹豫、回应淡漠,但和罗理等人内附的愿望始终坚定,态度坚决,先后拒绝了噶尔丹、策妄阿拉布坦等人的分化与拉拢,并主动向清政府请缨,愿率领所部从清军征伐噶尔丹。经多年的试探、磨合与反复,清朝最终认可了和罗理的忠心。康熙三十六年(1697),阿拉善蒙古即正式建旗,史称额鲁特和硕特旗,这是额鲁特蒙古四部中最早编佐设旗的,因而一开始就受到了清廷较高的的礼遇。
四是阿拉善归顺之后,成为清朝掌控西北的中坚力量。阿拉善处于贺兰山麓之阴,紧邻河套平原和河西走廊,境内又有藏量丰富的盐,定牧之后,社会、经济、文化都得到较大发展,“惟阿拉山(善)蒙古部,富强甲西陲”。建旗之后,阿拉善与清朝中央政府始终保持极其密切的关系,而阿拉善蒙古所部,又战斗力较强,所谓“披坚执锐,以为一时之盛”。有清一代,阿拉善蒙古参与了清军在西北重大的军事活动,一方面直接派兵出征,远赴边疆或内地参与作战,同时也担负组织马匹、骆驼、羊只等军事物资,以及运输、驿传等后勤保障的重要任务。可以说,清代西北重大的军事活动,几乎都离不开阿拉善的参与和配合,对于西北边陲的稳定,阿拉善发挥出了极其重要的作用。如康雍时期,阿拉善先后参与了与准噶尔部噶尔丹、策妄阿拉布坦部的战斗,在巴里坤等地驻军作战长达五年。后来又出兵护送达赖喇嘛由青海入藏坐床。乾隆年间,随清军远赴伊犁、叶尔羌、喀什噶尔等地作战,参与平定准部达瓦齐、阿睦尔撒纳及回部大、小和卓的叛乱,参与平定甘肃回民起义的华林山之役、石峰堡之役。嘉庆年间,奉调协防陕西、甘肃境内的起事民间教门。道光年间,为平定新疆张格尔之乱而捐集了大量军需物资。同光年间,出兵协助清军剿杀陕甘回民起义,并设置驿路,负责境内西北军政公文的传递。凡此等等。
正是基于上述因素,阿拉善蒙古在清代享有极其特殊的政治地位。据《钦定外藩蒙古回部王公表传》,清代阿拉善蒙古“所部旗一,爵三:曰札萨克和硕亲王,由贝勒晋袭;附镇国公二,一由贝子降袭,一由辅国公晋袭”。除雍正年间曾隶于短暂存在过的厄鲁特盟外,清代阿拉善旗始终以“亲王旗”的特殊身份,直接隶属于清廷理藩院,不受地方节制,享有直属中央的特殊地位(民国年间亦依其例,不属地方,直隶于蒙藏委员会)。而且,与其他外札萨克兵权统之于将军、大臣不同,阿拉善之蒙古兵,“征调如内札萨克”。所有这些,在清代外札萨克衙门中,都是极其少见的。
而且,阿拉善蒙古贵族,几乎历代都受到清朝的格外恩宠。自康熙朝以来,阿拉善蒙古王公、台吉多次受到清廷封赏,先后共有170多次,几乎平均每年就有一次。阿拉善蒙古与清皇室的联姻,也是非常突出的。自康熙四十一年阿宝被选为额附(迎娶庄亲王博果铎第三女)始,至清末,阿拉善蒙古与清皇室的联姻,共有29次之多,阿拉善多代王爷,均贵为皇家额附。阿拉善王公贵族还先后有20多人次在清朝中央或地方担任过军政要职,如乾隆时期的阿王罗卜藏多尔济和旺沁班巴尔父子,为清王朝平定西北立下过赫赫战功,因此受到乾隆的格外恩眷,罗卜藏多尔济被授以参赞大臣之职,旺沁班巴尔先后被委以宁夏副都统、宁夏将军等地方要职。其他如光绪四年多罗特色楞任御前行走,宣统元年塔旺喇布坦任乾清门行走等。
清廷之所以如此眷顾阿拉善蒙古,其出发点,当然是基于清廷对西北边疆蒙古地区以及内地沿边省份管辖与治理的需要。这也从另一个侧面表现了清代阿拉善档案的重要性。可以说,清代阿拉善档案,不仅为研究阿拉善地区的历史提供了极其详细的资料,而且对于卫拉特蒙古史,以至整个蒙古史和西北地区民族关系史的研究,都具有非常重要的价值。

(本文由作者提供,中华文史网首发,引用转载,注明出处)

Amirkin Manj sodlel---Delhiin tuuh baa Manj Mongol

世界史及清初中国的内亚因素——美国学术界的一些观点和问题

[美]司徒琳著 范威译

自20世纪80年代以来,世界史这一学术领域迅速发展,在美国尤其明显1。研究世界史的西方学者和教师,愈益追求扩大他们对于欧洲和以欧洲为基地的殖民帝国以外的知识和概念领域,以求给予世界各地区在整个人类发展动力中的应得地位,同时想看到在绵延的历史发展当中,可能与久以为标准的西方文明历史样式有关,但又不尽相同的模式或时期。这种世界史的“不再以欧洲为中心”或“人文中心化”的趋势,为研究世界不同地区历史的专家提出了要求,即用一种为那些希望采取世界史角度,但是需要了解更多知识的人们,以更有用的和更容易理解的方式,来形成自己的学术课题并进行著述。这十年左右以来,通过实验不独为中国历史特有的且在更大的跨地区和跨文明时空中,所适用的(尤其是在历史时代划分上的)历史概念和词汇,美国的中国历史专家则回应了这个要求。2
在本文中,我将重点放在这种世界史学家和汉学家之间的交流所影响到的关于清初历史——尤其是清初和内亚的关系方面的——概念和问题上头,而且在于这一分科在20世纪后期,怎样受到了国际满学家学术研究成就的显著影响。在20世纪满族资料愈益增多和这些资料的可用性,怎样影响了西方历史学家对世界历史挑战的反映呢?21世纪的满学家如何能集中他们的学术,以更直接地为有关17世纪中国和内亚问题的世界史讨论作出贡献呢?我将从一个非专门的角度作出几点观察并提出几点看法。
亚洲历史的学者长期以来,注意到西起伏尔加河,东至兴安岭,在英文中被称为“中亚”、“中欧亚”、“内亚”或“内欧亚”的草原、沙漠和森林地带,在横贯世界最大大陆的地理政治和军事历史,以及技术、宗教和物质文化的传播上,扮演了极为重要的角色。但是大多数人仅从“外欧亚”的某一个文明中心(如中国)的视角,来研究这一广漠地区,或仅将重点放在一个特别的时期或民族群体上。在20世纪70年代,Joseph Fletcher教授开始勉励专家们,采取一种更全面的方式来研究内亚历史。但是直至90年代中期,世界历史学家才开始将内亚看作欧亚大陆历史和史前时期中的一个重要单位。3
历史学家逐渐认识到:从公元400年到1400年的一千年,是由内亚民族驱动整个欧亚大陆变动的时期。而在这些民族中,蒙古人因为在13至14世纪建立了在世界历史上最大的陆地帝国,而理所当然地被看作是最出色的群落。他们被看作是在非、欧、亚有史以来,使内亚成为这整个历史中间最重要地区的地理、社会、文化和军事因素等总和的最高代表。由此使得我们提出问题:蒙古人结果怎样了?什么样的社会政治、经济、环境、意识形态和科技的因素,能最好地解释他们在15世纪以后再没形成统一复兴的现象?这等于问:在世界历史上内亚的独立势力结果如何?
关于蒙古衰落的最普遍的解释是:由于极易导致矛盾的草原游牧部落首领选择和继承做法所造成的时常的政治不稳定;最有利的长途贯穿东西、横跨大陆的贸易,由中亚路线向海上路线的渐移,随之使得蒙古统治阶级对相临农业经济的愈发依赖;邻近以农业为主的国家(如莫斯科公国、奥斯曼土耳其、莫卧儿印度、沙法维波斯和中国)在发展和巩固枪炮军事技术上的优势;以及僧侣宗教,尤其是西藏佛教,对蒙古人影响的增长并导致他们习武价值传统的衰落4。学者认定或建议,这些削弱蒙古趋势的结果是,不仅蒙古人独立力量,而且草原游牧文化活力,在世界历史中作为一个重要因素,在清代统治下由合作或征服的手段而结束。最后的局面是蒙古之准噶尔部族厄鲁特部,最后一个试图重续蒙古统一、壮大和辉煌的民族,在两个大帝国的建立者——沙皇俄国和清代中国,其时分割草原和两个势力——之间被排挤失败5。“一个强大、独立的蒙古游牧政权在草原的消灭,是一个世界历史性的事件。草原地区的切分意味着一个流动、自由往来、征战和边界变动的时代的结束,同时也意味着蒙古人的分裂、分散和消灭——他们现在散布于从伏尔加河到中国北部的广大地区,是在欧亚大陆发生的最广的非自愿人群散布之一。”6
直到近期,在这一大局中,中国通常被笼统标志为不分辨汉人和其他人的“中国人的”。而清代的统治者是满族——从最初就与漠南、北蒙古有着特殊关系的民族——这一事实却没有得到足够的考虑。即使是注重研究满族的作品,也易于忽略或没有足够考虑蒙古的影响。以前在美国,对中国人和内亚民族之间关系的研究,比其他人更为重要的是Owen Lattimore,他因为强调地理环境和自然经济是古代欧亚文化的实际决定力量而广为人知。例如,在他看来,从兴安岭东南至朝鲜和海的复杂混合地理环境造成了满族人迁移狩猎、森林采集以及从事部分农业的生活方式,这与蒙古人在亚洲东北部东至小兴安岭的地区发展起来的草原和游牧生活方式有一定的差异,而这种差异决定了蒙古人和满族人文化上的重大区别。相比之下,他认为由于共同地熟悉于农业,使满族人容易与中国人混合。因为倾向于忽略经济地理之外的因素,如语言共享、家族关系和思想交流等,作为独立历史因素的力量,Jattimore只注意到新生满族国家和邻近蒙古人的军事联合,并将满洲对蒙古地域的最终征服看作是蒙古人内部矛盾的结果,而不是衡量满族和蒙古文化相近的任何尺度”。7
与Lattimore同时代的是Franz Michael。主要运用18、19世纪和20世纪中文的资料,Michael只用满族“封建体制”和中国官僚主义之间的两方关系来描述早期满族国家的发展。他认为前者基本上重复了早期欧洲封建主义模式,而后者主要以控制东北边境的明政府机构为代表。例如,Michael因此而将满族八旗制度看成是完全建立在明军守边“卫所”制度的模式上。而蒙古文化只被看作是落后的容易分裂的家族组织的来源,是一种满族人在通过日益集中的封建主义,向中国方式的官僚化发展的过程中必须克服的力量8。
然而,在很大程度上得益于满学家将清代(起于努尔哈赤)的满文资料进行发掘的贡献,以及日渐提升的资料来源批评和资料分析水平,对这种将清代作为一个中国朝代,最终平息了蒙古人的描述进行重要改写已变得可能。这种可能性的核心是清初的满蒙古联系。先要承认蒙古的直接影响以及蒙古经中国的语言、文化、意识形态和军事上的渗透9,对早期努尔哈赤和皇太极的组织、计谋和建国是多方面和十分重要的。甚至可以认为:满清政权代表了蒙古传统的精华。譬如:通过一种社会政治和军事组织形式的“旗”制而强化军事成就;包含一个承认不同民族各自的社会政治习俗和文化特征的合理性、灵活多维的世界统治概念;相对平等地看待不同政体且相对自如地对待外国人;使用多种语言的记录方法、政治语词和表达方式——这些满族人所继承的蒙古作为是否使得清代中国比起其他同时代的帝国(如奥斯曼帝国、帖木儿汗国、沙法维王朝等),更能免于衰落或灭亡呢?
比较起清代中国在海洋领域方面的表现来说,她在处理内亚的民族和国际问题上是相对成功的。通过文化、制度和军事手段,清代在内亚获得了极大的地域扩张并保持了和平与稳定。如17和18世纪,中国和俄国的关系以完全依照19世纪中叶西方发生变化之前所有最先进的欧亚国家承认的国际法律和外交模式为特征。10与此同时,在对待东亚和其他海外国家上,经过最初的相对开放和灵活时期之后,清朝很快开始依赖明代风格的附庸关系培养的傲慢屈尊的“幻觉”,来局限与外界的接触并回避问题。他们没能发展“任何能够辅助他们注意并实际上处理以后150年间中西关系变化的新政策、态度和机构。”11
在满族管理蒙古、新疆和西藏的成功经验中,起举足轻重作用的是直接从清初满蒙关系演变来的一个机构,即理藩院。正是这一机构,而并非礼部(继续按照明代模式处理中国以东、中国以南和海外国家关系的机构),在1840年以前提供了中国在双边协议基础上对待欧洲人的唯一经验。理藩院建立在早期处理蒙古事务的机构(蒙古衙门)的模式上,并主要由蒙古人和满族人所任职。恰好是这个机构的政策,比满族从汉族继承的倾向于提倡汉化非汉民族的其他政府机构,为现代中国提供了更多的保持民族文化和给予少数民族一定程度的政治自制权的先例12。当然,清政府的首要任务是加强控制和维持屈服,而并非提倡文化多元化。但是通过利用或与清代内亚的当地贵族合作,而达到的控制和屈服,使得清政府机构的这部分与同时代的欧洲列强的海外殖民机构的高级复杂程度达到相当的水平13。
换言之,当蒙古人作为一个从草原地带的畜牧和贸易中获得力量的民族,在18世纪中期丧失了其独立势力之时,也许清朝对蒙古的“征服”所造成的蒙古“终结”可被积极地看为一种双边利益:漠南、北蒙古文化为亚洲一个强大的新国家的建立提供了其精要因素(以及关键的军事联合);而作为回报,满族保留、扩展并创造性地运用了他们从蒙古人学到的东西,并在统治内亚方面给予了她们一个有分量的角色,从而为蒙古人在世界历史上增加了一个重要的篇章。14
也许可以说特殊的军事敏锐,统治多民族帝国的广阔视野,处理和运用一系列外族社会政治、宗教政治思想和机构的灵活性都是满族自身的品质,或是他们在草原东北边缘发展势力的过程中自己发展起来的能力。这些确是Thomas J.Barfield在对两千年间游牧帝国和中国之间的关系的大体解释中所表示的观点。
在Barfield看来,从公元前3世纪开始,一直就有三个不同的,相互敌对的意图控制草原和中国中原之间广大地区的势力:游牧政权、中国政权以及“满洲”政权。他想象三个循环反复的“势力周期”,在其中,因为游牧民族总是依赖中国的资源以提高他们的生活条件,当中国稳定繁荣之时,他们的财富和政治联合也随之增长。正因为此,匈奴帝国与汉朝是同时代的,突厥的实力与唐朝也是同时代的。而反过来,当中国的情况恶化,游牧政权的力量也相对削弱。而当中国和依赖于她的草原势力都变弱的时候,第三个势力,满洲民族,就进入权力的真空,占据戈壁大漠和淮河之间的辽阔地区,通过索取贡品来削弱中国,并通过攻击和分裂来更削弱草原部落。所以,在魏、晋和六朝时期,就有为拓拔魏做前身的慕容燕,在宋代则有契丹和女真。在Barfield看来,除了周期循环以外,在游牧帝国之间没有连续的模式或从一个向另一个的发展。在每一个周期中,游牧首领都只是回应中国带来的挑战,而并没有任何关于早期成就的“记忆”。
Barfield只有通过强调元、明、清时期都在一定方面上有“例外”之处才能将它们放置在这一模式之中:对元来说,这种特殊性源于成吉思汗及他的后裔,旨在主宰世界而并不止于向外亚获取贡品;对明来说,因为她是惟一的拒绝与游牧民族有合作关系的稳定强大的汉族王朝,而正因为此,没有允许一个统一和繁荣的草原帝国的发展;对清朝来说,则因为他们不满足于局限在中国北方,他们也并不急于分裂草原部落,而是通过合并的方式将他们压制于一个政体之下。
然而,这是一些大的例外,并在几乎一半的时间段上破坏了Barfield自己的模式的完整。Barfield对这些例外情形的分析,实际上否认了13至15世纪的蒙古曾划时代地改变了内亚的政治文化的历史,并否认了对他人来说颇为明显的事实:在以后不再强大的时代里,蒙古人延续了强大的时代的思想、观念、宗教政治格式、当时的运行方式以及表达这些方式的词汇,并影响了与他们接触的其他有相似生活方式的民族。为了解释为什么满族人和女真人对内亚有很不同的态度,Barfield引证了西伯利亚俄国人施加的新压力以及西藏宗教政治的新发展。16除了提到清初满族和蒙古之间的敌对之外,他的讨论没有包括从蒙古传播来的积极影响或任何其他方面。
在我看来,最近Nicola Di Cosmo所提出的对内亚历史的时期划分模式,在两方面比Barfield的观点更令人满意:它不要求进行对草原和草原边缘民族或政权的严格区分;并且它承认后期北亚征服政权从它们的先行者学习经验的过程。Di Cosmo从“‘草原’帝国”(包括出发于草原边缘,如黑龙江——松花江——辽河地区的帝国)获取和管理来自它们基本环境之外(通常及最显著的来自外亚农业地区,如中国)资源的能力提出对不同发展阶段的假设。他看到在这种资源获取和管理方面四个渐进复杂的阶段——纳贡、贸易合作、双向管理、直接收税——在其中,连续的内亚政体“展现了在不排斥早期经验的基础上扩展他们策略的能力”,有选择性地利用通过口头和文字传承得到的他们先行者的方式,并同时发明新的方法。Di Cosmo将蒙古族建立的元和满族建立的清置于最先进的类别当中,即直接税收帝国阶段,“它们一点都不再将他们的生存建立在从一个相邻大农业国家获得贡品之上,而是能够直接地从被征服地区榨取资源。”他强调这种复杂程度的发展不是直线的而是断续的,中间穿插了许多停滞时期。
例如,即使重建蒙古帝国的理想仍未灭,漠南、北蒙古人在对明朝的关系上采取了一种贡礼——贸易的经济策略。15和16世纪蒙古人实施13世纪成吉思汗及其后裔政权的先进资源管理、征服和主宰模式停留在一种“虚象”的或开端的情况。只有当特定的历史条件……允许一个内亚政体的建立和成功扩展的时候,由以前建国经历代表的“传统”材料才被开发,而进一步在性质上增加经济管理才成其为可能。当努尔哈赤和皇太极带领下的满族人开始向中国人居住的领域扩张的时候,他们就有意识地诉诸了13世纪开始成吉思汗及其后裔的领导传统17。
清朝在利用蒙古文化的要素(如旗制)和在与蒙古密切合作之下继续创造和成功利用新机构(如理藩院)的革新能力上完全地契合了这一概念。因此,在Di Cosmo对“内亚政体”的时期划分模式中,清朝是最先进的成功者。
然而,将满洲政权包含在“草原帝国”的范畴之中,更不必说将它置于显要地位之上,并不是无争议的。对那些在20世纪60年代设计“剑桥中国史”整体构架的人来说,这样一个概念是显然不存在了,因为对他们来说,清朝似乎代表了中国领导传统的顶峰而并非草原帝国的方式。第一卷发表的《剑桥中国史》(1978年)是“晚清”之第一部分,而第六卷“外族政权及边境国,907—1368”(1994年)以元朝为终,排除了清朝。不仅如此,第六卷几乎未提及满洲政权,而编辑者对此没有提到任何原因18。这显著表明了汉学家在认识如满洲政权这样“混合”政权形式的非汉方面的困难,因为这样的政权形式熟练吸收了汉学家比较熟悉的中国传统。
但是得益于近几十年来特别是中国满学家在编辑、出版、翻译和运用从清代流传下来的满文资料的学术成果,美国学者变得对将清代看作是一个草原帝国的看法更加开放了。在1996年亚洲学会的会长——提倡运用满文作研究的著名美国学者Evelyn Rawski——向亚洲学会提交了一份报告,重点探讨由满文资料可用性的提高所造成的我们对清代历史的整体理解和对其特点分析等方面的变化19。在这份报告的发表版本中,Rawski争论说,与三十年前以何炳棣的作品为代表的主导看作相反,清代研究的学者已意识到清代成功的变化政策。而是“恰恰捣反:满族至少在帝国建立上成功的关键,在于他运用与内亚非汉民族文化的联系。以及他区分对非汉地区和以前明朝省份地区统治的能力。”20
这引起了何炳棣的激烈反驳,他强烈反对他所称为Rawski的“对汉化和满族与亚非汉民族关系的假造二分”,以及她“对作为满族和作为汉族的假造二分。”在他看来,正因为随着时间推移在很大程度上从北方来的少数民族与中原地区居民的混合不断改变了“作为中国人”的意思,汉化才成其为一个长期重要的历史主题。由此,“满族与中国行为和思想格式的认同并不排除他们其他的认同方式。”21
在:Rawski怀疑我们是否应该将“清朝”和“中国”相等同之时,她将满族“征服领导阶层”描述为视自己为统治一个包括满族、蒙古族、藏族、维吾尔族和汉族等的多民族帝国,并且只有在最适用的时候才运用中国的语文、官僚制度和权威符号。而何炳棣认定,满族统治者“理解知识就是权力并且理解这种权力的关键是中文。”22在他看来,只有通过广泛的汉化,并在同时为作为中国人的意义增加新的内容,满族统治者才能面对从17至19世纪它面临的最大挑战——即中国领土上不断增加的巨大人口。
从世界史的角度,这场辩论最终是关于清代是否通过将一个古老的农业文明带到了一个帝国扩张、政权发展的和文化精深的新高度而代表了内亚文化要素的连续活力,还是它是否代表了内亚民族独立力量被外亚文明最终淹没的一个相对温和过程的问题。许多事实和解释还有望被带到这场辩论中来,并增加我们对以上提出的问题的新理解。在2l世纪,满学家的国际群体一定会作为这些宏观历史讨论的重要参与者。

注释:
1、在很大程度上,这得益于在过去二十年来极有影响的William H.McNeill的开拓性研究成果,尤其是他的论著Rise of the West:A History of the Human Community(《西方的崛起:人类大众史》)(1963),Contemporary world(《当代世界》)(1967),A World History(《世界历史》)(1967),Europe's Speppe Frontier(《欧洲的草原边境》)(1974),以及Plagues and Peoples(《灾疫与民族》)(1976)。McNeill的贡献一直继续为世界历史学术界提供着重要的灵感,在其著作中最广为阅读的大概要算是Pursuit of Power:Technology,Armed Force,and Society since A.D.100(《权威追逐:公元1000年后的技术、武力及社会》) (1982)和The Age of Gunpowder Empires,1450——1800(《枪炮帝国时代:1450——1800》)(1989)。McNeill也是1982年成立的世界史学会的创始人之一。
2、到目前为止唯一用西方语言写就的从世界史角度分析中国历史的论著是S.A.M.Adshead的China in World History(《世界史中的中国》) (NY:St.Martin’s Press,1988)。然而,这一优异成就表现了西方学者放弃欧洲历史中的时代划分概念和用欧洲中心的目光看待世界的困难。由于Adshead延续运用标准欧洲时代划分方法,中国和世界的发展被分为“古代”、“后古代”、“中世纪”、“文艺复兴”、“启蒙运动”和“现代”等章节来讨论。他几乎没有提到清代早期,只提及了康熙统治时期耶穌会士介绍到中国的科技。
3、Joseph Fletcher(1934—1984), “Integrative History:Parallels and Interconnections in the Early Modem Period,1500——1800”(《全面的历史:前现代时期的平行和联系,1500——1800》)。最初写于1973年,而后几经易稿,在作者逝世后发表于1985年第九期的Journal of Turkish Studies(《土耳其研究杂志》)上,并被收于由Beatrice Forbes Manz编辑出版的Fletcher的专集Studies On Chinese and Islamic Central Asia(《中国和伊斯兰中亚研究》) (Aldershot:Variorium Press,1995),pt.X.(第十部分)。关于Fletcher所做贡献的回顾,请参看R.Bin Wong的文章“China and World History,” (《中国和世界史》)发表在Late Imperial China(《古代晚期中国》)6.2(1985):1—12。关于非专门研究内亚地区的世界史学家的观点,请参照载于Journal of world History(《世界历史杂志》)5.2(1994):173—211,David Christian的文章“Inner Eurasia as a Unit of World History”(《作为世界史一员的内亚》)。
4、请参看,如Naomi Walford翻译、Rene Grousset的The Empire of the Steppes:A History of Central Asia(《草原帝国:中亚历史》) (New Brunswick:Rutgers Univ.Press,1970),513—4l页;S.A.M.Adshead的Central Asia in World History(《世界史中的中亚》)(NY:St.Martin’s Press,1993),7—8章;Fred W.Bergholz的The Partition of the Steppe:The Struggle of the Russians,Manchus,and the Zunghar Mongols for Empire in Central Asia,1619——1758:A Study in Power Politics(《草原的划分:俄罗斯人、满族人和准噶尔蒙古人对中亚帝国的争夺,1619——1758:权利政治研究个案》)(NY:Peter Lang,1993),结论部分;Sechin Jagchid和Van Jay Symons的Peace,War,and Trade Along the Great Wall:Nomadic—Chinese Interaction Through Two Millennia(《长城沿途的和平、战争和贸易:两千年间游牧民族和中国的往来》)(Bloomington:Indiana Univ.Press,1989),见多处;以及Micheal Kodarkovsky的Where Two Worlds Met:The Russian State and the Kalmuk Nomads,1600—177l(《两个世界相遇之处:俄国和卡尔梅克牧民,1600—177l》)(Ithaca:Comell Univ.Press,1992)。
5、见Berholz,Partition of the Steppe(《草原的划分》);Modem Asian Studies(《现代亚洲研究》)30.4(1996):757—93;Peter C.Purdue的文章“Military Mobilization in Seventeenth and Eighteenth—Century China,Russia,and Mongolia”(《十七十八世纪中国、俄国和蒙古的军事凋集》)。
6、Peter C.Pedue,“Boundaries,Maps,and Movement:Chinese,Russian,and Mongolian Empires in Early Modem Central Eurasia”(《边界、地图和运动:早期现代中亚的中国、俄国和蒙古帝国》),The International History Review(《国际历史评论》)20.2(June 1998):263页。
7、见Lattimore,Manchuria:Cradle of Conflict(《满洲:矛盾的摇篮》) (New York:Macmillan.1932)42至62页;详见Inner Asian Frontiers of China(《中国的内亚边疆》)(Boston:American Geographical Society,1940),第4至5章。
8、见Michael ,The Origin of Manchu Rule in China: Frontier and Bureaucracy as Interacting Forces in the Chinese Empire (《满族统治中国的来源:中国帝国中作为相关力量的边境和宮僚制度》)(Baltimore:johns Hopkins Univ.Press,1942)。
9、在这方面英文中最好的总结仍是载于John K.Fairband编辑的The Chinese World Order(《中国的世界秩序》) (Cambridge,Mass:Harvard Univ.Press,1968),l98至205页,David M.Farquhar的“The Origins of the Manchus’Mongolian Policy”(“满族蒙古政策的起源”)一节。
10、见Mark Mancall,Russia and China:Their Diplomatic Relations to 1728(《中国和俄国:1728年前的外交关系》) (Cambridge,Mass:Harvard Univ.Press,1968),267至273页。
11、见John E.Wills,Embassies and Illusions:Dutch and Portuguese Envoys to K’anghsi,1666——1687(《外交和幻觉:荷兰和葡萄牙的康熙使者,1666——1687》)Harvard East Asian Monograph No.113(Cambridge,Mass:Council on East Asian Studies of Harvard University,1984),179页。
12、Nicola Di Cosmo,“Qing Colonial Administration in Inner Asia”(《内亚清的殖民管理》),载于The International History Review,20.2(June 1998):293—294页。并见载于Late Imperial China,14.1(June 1993):60—92页,Chia Ning的文章“The Lifanyuan and Inner Asian Rituals in the Early Qing(1644——1765),” (《清代早期(1644—1795)的理藩院和内亚礼仪》)。
13、见Di Cosmo,“Qing Colonial Administration”(《内亚清的殖民管理》),306页。然而,如果我们注意殖民系统的动机,从16到19世纪清在内亚的殖民措施和欧洲在世界各地的殖民活动的区别变得极为明显:对后者而言,本于重商主义的经济利益追求是最重要的动机并导致了广泛的和故意的对当地生产力的剥削;而对中国而言,维护自身安全是主要的目的。关于清代殖民政策的长时期经济影响,请参照第14条注释。
14、这并不是否认清朝之下所发生的对蒙古传统经济以及传统生活方式的破坏,如James A.Millward,Beyond the Pass:Economy,Ethnicity,and Empire in Qing Central Asia 1759——1864(《关外:清代中亚地区的经济、民族和帝国1759——1864》)(Stanford:Stanford Univ.Press,1998)一书中详细研究所示的。正如Pamela Kyle Crossley所言: “清朝廷在保持其认同的蒙古文化和成就的威望的同时也削弱了蒙古联盟的经济和政治自立。这并不矛盾。”见The Manchus(《满族》) (Cambridge,Mass:Blackwell,1997),97至98页。
15、见Barfield,The Perilous Frontier:Nomadic Empires and China.22l BC to AD 1717(《危险的前沿:公元前221年至公元后1757年的游牧帝国和中国》) (Cambridge,Mass:131ackwell,1989),尤其是介绍和后记。
16、同上,284页。
17、Nicola Di Cosmo, “State Formation and Periodization in Inner Asian History”,(《内亚历史上的国家形成和时代划分》),Journal of world History 10.1(1999),见27—28页。
18、关于Nicola Di Cosmo对这部书精彩的批评介绍,见Harvard Journal of Asiatic Studies(《哈佛亚洲研究学报》)56.2。
19、例如,见Rawski与Pamela Crossley合写的文章“A Profile of the Manchu Language,”(《满文轮廓》)。载于Harvard Journal of Asiatic Studies 53.1(June 1993):63至88页。
20、Evelyn S.Rawski,“Presidential Address:Reenvisioning the Qing:The Significance of the Qing Period in Chinese History,”(《会长报告:重新认识清代:中国历史上清代的重要性》),Journal of Asian Studies(“亚洲研究学刊”)55.4(Nov.1996):831页。
21、Ping-ti Ho,“In Defense of Sinicization:A Rebuttal of Evelyn Rawski’‘s Reenvisioning Qing”(《为汉化辩护:对Evelyn Rawski“重新认识清代”的反驳》),Journal of Asian Studies 57.1(Feb.1998):125页。
22、同上,142页。
(资料来源:《满学研究》第五辑,民族出版社2000年12月版)

Amirkin manj sodlelin tohai Hitad erdemteni sanal turegdel

由美国的“新清史”研究引发的感想

定宜庄



在中国学术界,对于何炳棣先生在史学研究诸方面的贡献,有着颇多评价和赞誉。就清朝史的研究来说,他的治学给予我有两点启示:一是他在选题上对研究第一等题目的强调。他援引数学大师林家翘的话说:“要紧的是不管搞哪一行,千万不要做第二等的题目。”(何炳棣:《读史阅世六十年》,南宁:广西师范大学出版社,2005 年,第104 页) 一是他对清朝历史具有的既宏大又精深的眼光。这些既体现在他1965 年发表的《清朝在中国历史上的重要性》中对清朝历史地位所作的高屋建瓴的评价,以及此前一年(1964 年) 有关八旗制度的精辟论断,也反映在1998 年他为回应罗友枝( Evelyn Rawski) 教授而写的《有关汉化问题的再思考:对罗斯基“再观清代”一文的回应》( In Defense of Sinicization : A Rebuttal of Evelyn Rawski’sReenvisioning theQing , J ournal of Asian S tudies , 1998 , Vol. 57 , No. 1 , pp. 123 155) 长文中。在这篇文章中,何先生对历代少数民族政权进入中原后必争“正统”的做法,有着系统而雄辩的论述。何先生这篇雄文是针对罗友枝教授1996 年在全美亚洲年会的讲演《: 再观清代:清朝在中国历史上的意义》(Reenvisioning the Qing : The Significance of the Qing Period in Chinese History , J ournal of Asian S tudies , 1996 ,Vol. 55 , No. 4 , pp. 829 850) 而作的。这两篇文章在美国的中国学界引发了一场旷日持久的论辩。这场论辩,激起清史学家对清朝统治中究竟是否存在满洲因素,以及满洲因素的存在有何意义等一系列议题的兴趣,其直接结果,是在中国史研究领域中出现了所谓的“新清史”(New Qing History) ,并成为近年来美国中国学最重要的研究趋势之一。这倒真应了何先生强调要研究第一等题目的宗旨。一场争辩,最终的谁是谁非并不重要,重要的是因此引起的思考和对学术的推动。这场争辩能产生如此深远的影响,开拓出如此广阔的一片学术天地,亦可见其非同寻常的意义了。十年前这场争辩开始时我正在美国加州访学,从那时起,我对从这场争辩引起的讨论和研究的进展便一直在密切地关注。这里我想谈的是多年来我对这个问题因关注而产生的一些感想。须说明的是,我的感想既不代表争辩双方的任何观点,我的论述也无关争辩双方的任何是非。清朝在中国历史上的最大功绩之一,是国家的统一和疆域的巩固,这早为学界公认,事实上当然也毫无疑义。但问题在于,仅仅停留在阐述和反复强调这个事实存在的层面上,还不能算作是真正的学术研究。我国的清史学界多年来却竟然没有意识到这一点,反而是美国学界通过何先生与罗友枝的这场辩论及其以后的不断探索,才使我们对这个问题的认识和思考较前深入了相当大的一步。实现了“大一统”的清王朝,疆域已不仅限于传统概念上的中原,既然纳入清朝版图的,还有原属于喀尔喀、厄鲁特、青海等蒙古诸部以及西藏和回部等各民族居住和生活的地区,这就意味着,以往那种以汉族统治区域为圆心、其他地区都是由此延伸出去的“边远”(或谓“边缘”) 的传统观念,已经发生了实质性的改变。我们通常所称的中原,以及生活在中原的汉族居民,此时已经不过是清朝这个统一多民族国家中的一个组成部分而已。如果承认这个大前提,那么进一步的问题便是,清朝统治者是否仍然遵循以往封建王朝的统治模式,是站在“中原”这个中心向外,亦即向着那些“边远地区”行使权力的呢? 抑或是中原汉地本身,也不过是他们行使统治权力的领地之一? 这二者当然具有本质的不同。如果是前者,中原与边疆这样的中心与边缘的关系,就可以看作是主从关系,如果是后者,那就无所谓哪个是边缘,哪个是中心,也就是变成并列关系了。这还可以再进一步说,那就是如果站在蒙古诸部或者西藏和回部(以今天的维吾尔族为主) 的角度,他们是不是也可以将自己视为中心,而将中原汉地视为“边远”呢? (为了不引起歧义,我还要说明的是,我这里所谓的“中心”是与“边缘”相对而言的学术概念,而不是指一个政权的统治中心,因为在这诸多“中心”之上还有一个确实的统治中心,那就是清朝中央政权) 他们既然与汉族一样,也有着悠久的历史、灿烂的文明,在他们居住的特定地区,他们为什么就不可以是中心呢? 而位于这众多并列的民族之上的清朝统治者,又是以什么方式对它们实行统治和管理的呢?这就是“新清史”探讨清朝统治问题的出发点。他们认为清朝能够成功地将如此众多的民族、文化统一在一个政权之内的重要原因之一,就是满族统治者的“非汉因素”,是他们与东北、西北诸族在血缘、文化上的联系,以及这些民族对满洲而非汉族存在的那种认同。因此,强调清朝统治与历代汉族王朝的区别、强调清朝统治中的满洲因素,便成为形成“新清史”的两个主要特征之一。而多年来已经习惯将汉族视为中国历史中心的学者,对此则提出强烈质疑。他们认为满族之所以能够统治中国长达近300 年,主要原因就是他们接受了汉族的统治方式。何炳棣先生所持的就是这一观点,他准确地以“儒化”来代替通常使用的“汉化”一词,认为历代少数民族入主中原,都有一个固定的模式,就是要争“正统”,亦即争夺统治的合法性,满族建立的清朝也不例外。也正因为他们具有了这种统治的合法性,才能够在汉地立足,并为进一步的开疆拓土打下基础。再没有人能把争“正统”这一问题,阐述得比何炳棣先生更清晰、更透彻也更雄辩的了,但上面提到的问题却仍然存在着,那就是无论清朝统治者在中原地区被“儒化”到了何种程度,他们以“儒化”的方式统治中原达到了如何的成功,但是,他们是否把这种“儒化”带到了西北、东北以至于西藏等广大非汉地区呢?他们在那些地区是否就是以一个汉族中央王朝君主的形象出现的? 他们是否是以儒家的那一套政治理念、统治方式来对少数民族地区实现了所谓的“大一统”,或者他们对那些地区采取的确实是另一种统治方式? 我相信没有哪个学者,敢于轻易地对此作出否定或肯定的论断。说到底,汉地有汉地的“正统”,少数民族地区也有少数民族地区的“正统”,统治合法性的问题在汉地存在,在其他地区也同样存在。所以,清王朝在征服诸少数民族地区时并不以“儒化”的形象出现,反而更便于赢得汉地之外的统治合法性,而这才是清朝能够统治中国达近300 年之久的关键。这里便涉及清朝统治的一个根本性的、也是所有治清史的学者都不能不关心的问题,即究竟什么是让清朝这样一个少数民族建立的王朝得以统治如此长久的原因。问题还不止于此,正如Waley2Cohen 指出的那样:我们必须将满洲以及清朝在中国历史上的独特性,予以比以往更多更严肃的关注。应该将此作为新清史研究的中心目标。因为它的意义不仅作用到中国和其他横跨中亚和中亚以外各帝国的形成,而且也影响到我们对皇权、帝国语境,以及向现代转化等更普遍的诸多难题的理解。(转引自Mark.

Elliott : Manchu Studies in Europe and the United States : Past , Present , and Future for International Symposium ,Frontiers of East Asian Studies , Gakushuin University , To Kyo , 未刊稿)如此重大的、具根本性的问题,凭借一朝一夕之功,靠一两个学者的努力,当然是无法得到完满答案的。而“新清史”学者尤其痛切感受到的是,对于这些清朝新征服的少数民族地区,对于这些被“大一统”统进中国的新臣民,他们如何记录、如何看待清朝的统治,仅仅凭借由汉人记载的汉文史实是远远不够的,非要从他们用自己的文献中才能得到较为真实和客观的答案,而他们的文献大多数采用的是他们自己的文字。何况清朝统治者与他们来往的官方档案文书,直到清朝中叶甚至以后,也多用满文书写,所以“新清史”的学者特别强调对于满文、蒙古文和藏文等少数民族史料的运用,这构成“新清史”的第二个主要特征。与此构成鲜明对比的是,我国热衷于谈论“大一统”的很多学者,迄今仍未自觉到这一点,更遑论使用这些文献并使研究有所突破了。有关“大一统”的讨论流于表面,这也是重要的原因之一。美国学界提出的“新清史”,从开始形成迄今已近十年,他们提出的问题不可谓不深刻、不宏大,更不可谓无意义。但令人深感遗憾的是,这个在美国学界备受关注的议题,在本应更切身、更受重视的中国清史学界,虽然也有过几篇报道问世,却几乎未引起任何认真的探讨与回应。其突出表现,就是清史学界对于“大一统”的阐述数量越来越多、口气越来越硬、调子越来越高,在实质性的问题上却难以深入、难有突破。如果说对美国学界的这些说法持不同意见,却未见有如何炳棣先生那样严肃认真的、高水平的反驳,如果对美国学界的讨论不屑一顾,那么,对于如此带根本性的重大问题尚且不屑一顾,还有什么是更值得关注的呢?作此小文,以待方家批判。
(资料来源:清华大学学报(哲学社会科学版) 2008/01)

17dugaar juuni Mongol noini bichigin heseg uges

《Baatar ereg junenyin bichig》
Erhet Manzhushiriin howilgaan
Esren tenger met deed haan ejini ulmiin dergeed ailatgavaa.
Narni dolaan yilchi natren yirj doshuid
Navchi chichiig bvhed delgeren urgeh met
Narmai yig deed ejini gegeen uuchilen hairelsend
Nasuut oldeshigui chindamaani olsenaas ulemji bayisen hanvaa bi.
Sarnii seruun gerel yirj dushuid
Saihan gumd chichiiguud delgeren orgeh met
Sechileelgui deed ejini gegeen oochilen hairelsend
Samuursen tureen tuvshitgeksenees uleemji bayisen hanvaa bi.
Aruun hug okterguigaas bayisgelant hur orhuid
Altaan delhiidh moden evsen delgeren urgeh met
Aldarshikseen gegeen oochilen hairelseend
Adaldakshigui bayisen gorween uyi murgevee bi.
Ulemji bogd ejini gegenees
Ulshigui bayisgelant jarlig buuseend
Uwerin beyeen gegeend murgen heshigt hurtees gemen sanavaachi
Oyird ules bid hev yos ul meden buruu boleg bizaa gemeen sanjee.
Hamgiin naran met deed ejini altaan heremin dergeed
Has uul tushiksen met amur jirgen baihuidaan
Haraat uwerin ah duu olsaan jahireg mini himd agsanjee.

※En bol 1683ond oyirdiin Baatar ereg junengaas Manjin enh amlan haand yawelsen bichigiin doterhii nigen heseg ug muun.tohayin uyid Mongolchuud Shirin shashini nomleli shiden ehileed nigent 100yulu jilin hoktsatai bolsenaas Enetheg Tuvdiin shulgiin nuleegi guun hurtej baijee.ter uyisin Mongolin noyin taij hudekt howilganaas harchu araad hortel eimeerhu maigin bichig bichij baiksan yumaa.Tur shashini yosoor jasag yawelj baivaa.uchir methui emen orni suugaal arad bidne nuudelchin ardi teneg monhag gej basemjilen muuldag.en heseg uksi harhed ter chini buruu biz dee.

2009年12月10日木曜日

Tes bvrguud min,chini havi makti!


Mini unaan morni neren Tes bvrguud gedeg.bor har jisumin horden mor bilee.hawirgen talaar chagan saaral uulen geetai.2009oni 4sarin 1d Jaskoo gemeh Yaponi nertai delguurees tamag darj oorihen bolgoj avsen yum.
namaigi gomdej baigaachi ter baiseej baigaachi ter yur mini setgelin ugi sonsen taivshiruulj okdeg en Tes bvrguud mini amidarelii ederjin chimej baidag.nasni hanchi bishi naadeg toklomchi bishi bolwechi yur salj yatdeg hani min muun bain shyvv.sorgolin naijuud maan haya haya:hushi barsa chiichin goi dogei unj bain shide gej baharhen asuudeg.bi yur:yamarnaichin dogui yum vii,mini sain huleg mor bain shyvv gej omog bardam haryuldeg.naijuud maan:harin tiime Mongol hun yumchin daa gej yinen yardag bainaa.bi hamt naijuutdaan hairtai huleg morindoonchi hairtai.haaya huleg moron han naij shig boddeg yumaa.nigen odaa bi bakshidaan jangnekdaad gerten harih jamdaan Tes bvrguudin julaigi(aralin domdhi moroitai heseg)shvteren ug helvee:hoorhei Tes bvrguud min ejin namaigaan haireltugai,ejinchin bakshidaan yingij jangnekdesen shyvv,hoyulan saihan yavnaa za,heneschi ayihui,ertiijil yavnaa za gej ugellee.Tes bvrguud maanchi mini setgeli oyilgosen shig bailaa.bas nigen odaa bi naijin gert urlee boltel arhi ooj soktloo.tegeed Tes bvrgudeen haa uyaksanaan martajee.eerj olseni daraa moohai soktugoor hed yisgelvee:muuchi yuund ejinen tanihui aashilj baig vii.bi chimaigaan hedei olan chag eerseni chi mednuu,muu joligchi gemen janderjee.mini hul hursen gajirt shawerin halweg jereg bvvr evderen mosholoo.tekseenchi unj harilaa.jamdaa bas:yostai ejitaigan adalhen jayaatai mor bain dee Tes bvrgud chiichin,hun helsenchi jandersenchi ovoo jitgen yavhiil meddeg hoorhei amitan yumaa gej unselee.
odoochi tiim bainaa.mini Tes bvrguud maan namaigan unulaadel hun amitani emen salig seksuulen guij bainaa.nig eder hoyir odaa ger bolen sorgolin domd naashi chaashi yavdeg.uneh uyis nig gararaan cholwerin atgeej nig garaan suwe tolj undag.Mongol erin jivha enden baidag gemen dotron boddeg.
za ajinai huleg Tes bvrguud min,ejineen hairalaj hoyulan amaar saihanaar erdmin jami hooj yavnaa za.chini nadad ujilsen gawiyaa mini ajil uilsin tushig bolj ner aldar olni emen duurseh boltogai!

Erdem shinjilgeni horalin medegdel

知らせ / 国際シンポジウム「ノモンハン事件をめぐる国際情勢」開催の知らせ 引用
日本大学文理学部では下記のとおり学術国際シンポジウムを開催します。
多数の皆さまのご来場を、心よりお待ちしております。
★日本大学文理学部国際シンポジウム
 -ノモンハン事件をめぐる国際情勢-
  開催日時:2009年12月13日(日)10:30 ~16:30 入場無料
  開催会場:日本大学文理学部百周年記念館2階「国際会議場」
アクセス 京王線・東急世田谷線「下高井戸駅」または京王線「桜上水駅」下車 徒歩8分
・主  催:日本大学文理学部
   第一部:研究発表(10:30~12:00)
       1.徐占江(ノモンハン戦争研究所所長)
        ・テーマ:「ノモンハン戦争からみるソ・蒙連合軍と日本軍とのモンゴル草原地帯での作戦に対する特徴認識」
       2.ボルジギン・フスレ(東京大学大学院総合文化研究科 日本学術振興會外国人特別研究員)
        ・テーマ:「ノモンハン戦争と内モンゴル人」
       3. ワシーリー・モロジャコフ(拓殖大学日本文化研究所客員教授)
        ・テーマ:「日独ソ三国関係の中のノモンハン事件」
       休憩(12:00~13:00)
   第二部:研究発表(13:00~15:10)
       1.孟松林(中国ホロンバイル歴史文化研究院院長)
        ・テーマ:「ノモンハン戦争における日本軍の敗戦原因」
       2.D・ゴンボスレン(モンゴル国防科学研究所軍事史研究センター 教授)
        ・テーマ:「ハルハ河戦争に関する研究をめぐって」
       3.田中克彦(一橋大学 名誉教授)
        ・テーマ:「モンゴルの独立とノモンハン戦争」
       休憩(15:10~15:30)
   第三部:パネルディスカッション(15:30~16:30)
下記のホームぺージ参照
http://www.chs.nihon-u.ac.jp/event/2009/12/post_31.html
http://jl-web.com/2009nichidai/plo.html

2009年12月9日水曜日

Mani Uver Mongolin duuchin juchukchinuud

Oroin mendi eeri.bi udiin hoin 5chag orchimaar gerten harin yirej ontan omarlaa.10chag hagsin uiseer bosood yamar nigen juil hiimer sanakdlaa.tegeed en eder odo sorgoldaan ochihoon baiyaa gerteen saihan nig amaryaa gemen bodoj Youtubegi neej Sodnamwanbo(索朗旺〔女母〕)yin duugi tawin sonosloo.bi en busguin(ohinchi baij meden) duugi hamag ertee en jilin chagan sarin uyis Uver Mongolin duuchini duugi soneshu javshaanar olj medsen yumaa.hamag anhanaas tooj hairalj yirvee.en busgui Tuvdin Nagchu gajirin Sog gemeh xiand turen usvee.Sog gemekchi Tuvd ugend Mongol gemeh otegtai.Nagchuuyin gajir Har us Mur us hoyir golin hajuugaar oodam saihan tal belcheer orgoljilj baiga yum bolhoor al ertegees Mongolin onderligin nuudelchin arad nuun ochij amiderj baiksan temtekleltai.yilanguya Mongol haat turees naashi 18dugar juuni hagas domd hortel mashi olan Mongol aimag yastan enhu Nagchuuyin gajir nuuj yirsen bilee.teguni doter Tumed Mongoljin Yonshyaav Halha Hoshuud jereg yastad arvin baidag.tiim bolhoor Sodnanwanbo Mongol chus orsaj baih bololtai.teguni goi saihan hoolai tonlag saihan hachir ujisgelan honhen beyin yur mini baharhali tatdag bainaa.
harin haramsaltain mani Uver Mongold orchimaar Mongolin unurtai duuchin juchukchin demei cholgoren garchi yirj baihui dee.Alaksha aimagin Ejinaa hoshuuni Torguud yasten duuchin Halin geh zalu ohin baidag.saihan hoolaitai.tektel yur Mongol olsin duugi aven duuldag.ardin duugas gadan ooron johoosen duu gej chuhen baidag.oor bosed doochin nen helhin arakgui.juvhen Monhenchichig sain shig sanagdaj bain.Mongol jureg setgeleer chan baidag shig.Chi feng jergin homsuudchin yur Hitad uhaand orj Hitad maigaar duuldag yumaa.yur sonosbur ugei.Mongoolar setgel baharham duuldag duuchin chuherloo.aiida hoorhoi!
zaa yuund yiim bolsen vii gewel nigelhen ugeer yarwel Hitadin ev hamt namin torin bodolgoos boljee.1947on Uver Mongolin uwerteen jasah oron baigolsanaas naashi Mongol soyol yideg yidgeer hailj singej yirlee.odo hotin homsuud chewer Mongol hel aruun saihan sanaatai homsuud yur chuhen boljee.en anu Uver Mongolchuudin muu bishi.hargis jasag huni bool bolsen jayaani muu bilee.yarmaar juilesen yarj diildgui hiimer yavdalan hiij diildgui side.60 yulu jil tesen yirsenchin Mongol toldaan tesej bain shyvv.bidni Mongolchuud borhon tengerin yiweleer yur sain saihan erchuud turen gardagaas edei boltel tesej bainaa.tiim bishi yum bol hejeeni buremsen bool bolen odchee.
odo deer mini bodhoor Uver Mongolchuudin uteg johool duu juchigi avren hokjulhed hamag sain arag jam gej Mongol olsaas sorolchih uchir bolnoo.Ulaanbaaterd olan arvin sorolchih oyutan tomilan yawelj Mongolin unurtai juili sorolchij beyen chan hinamgai bolgooj yirwel sain baihaa.Ar Mongold ochij Haten tuulin usi uuj haan bokd uulend jalviren halhin homsuudtai naijilj baigaad tedni aruun saihan juilesi sorolchin avchi yirwel ajil uileschin sayi amjiltai bolen gej bodej bain.
naizuud min taanar shinjij uji dee.mini helj baiga ug juvuu boruyuu.uwerin dotegdelan seren medej noowerlen guicheheer marain hicheewel sayi sain er bolj homjin shyvv dee.

Ontaj amarmaar bain

Erhem naizuudin ederin mendi eeri.sayi mini Daizemin(大ゼミ) medelelt amjiltai saihan dvvslaa.bakshinaraas juv juvlelge avchi tednarin sanali sonsen yirlee.harin en udani bichisen oolgen mashi arvin bolhoor medeleltin domd aimar yadaraj joksoomar baiksen bilee.en eder bi juvhen 2chag ontasan shyvv.odo ontamaar sanakdaad bain.tektel ontaj boldgui yumaa.yuu gewel udiin hoin bas bakshinaartai nuur zolgen yarilchimar juil baidgaas.

Turulhi hel min tug tumen jil orshitugai

Odo yag 3chag bolj bain.urleni mend asuuwel sain baihaa.10chag 10minutoos Daizemi(大ゼミ)ne medulelt bain shyvv gehleer yur untaj orhui bolhoor arag sambagaan barj bainaa biichin.end helhen mini turulhi hel bolsen Mongol helin tohai bainaa.mini medheer Yapoond baiga Uver mongolchuud maan urgulj Yapon heli hereklej Bulug boyu Mailin oolgan bichij baiga shig bainaa.yingiwel Yapoon helni chidver saijiraj oyutan sodolgani ajil amiderel olam orokshitai bolhen helelgengui.uchuhen Barsaa biichi Yapoon held mashi dortai bugeed doktorin oklel jichi aliwa niitelsen oklelen bvvr Yapon heleer bichin togurweksen yumaa.eneh javshaanaar bi olan Mongol oyutan mani Yapon helni chidver mashi under boltogai gemen yureej sain saihani husej baiyaa.
Yapoon heli sorolchij hereklej baiga uyis ayandagaan Yapoon huni setgui ordag bilee.en bol horwaayin tugemel yos.Angil hel Hitad hel sorsenchi yos uchiren adel baidag.mini anharchi baigan Yapoon heli sorchi hereklehin daguu turulhi Mongol helen bithii geen orgitugai geh uchir bilee.bi jarim Uver Mongolchuudin Bulgi sinjihed yur Yapoon setgui orj Mongolin unur amtaar dutmag baiga shig sanakdadag yumaa.bi Beejind baih uyisdeen yur Hitad heleer yarih dortai Mongolchuuttai yarilchih dorgui baksan yum.odo Yapoon yireed Yaponoor yarih dortai Mongolchuudin emen mini sanaa setgel muun dundgur baidag bilee.hoochin ejinees shin ejini haraat arad bolsentai yamar yilga baidag vii.
neg medehed Mongol olsin humsuudin Bulug Mail jeregen bvvr Mongol bichigen hereklej bainaa.bidni Uver Mongolchuud man yuund Mongol helereen bichij yarilchihui yum vii.bidni sanaa setgui hovirej baigaa yumuu hashil Mongol helen hairaldaggui yumuu.uhaanin oldgui bainaa.yingijil baigaad bidenchin sunes jorgoon aldaj harin humsuudin bool bolen shyvv dee.er hun hologi haren gehleer Mongol hel min baiwel Mongol sult min hejeechi baidag.helen aldwel huneen aldenaa gej medej awaree!

2009年12月8日火曜日

Holin naijaas yawelsen ug

给你一个人生哲学的故事

给你一个故事,希望你能喜欢并给你带来不一样的精彩人生。

  从前,有一个脾气很坏的男孩.他的爸爸给了他一袋钉子,告诉他,每次发脾气或者跟人吵架的时候,就在院子的篱笆上钉一根。第一天,男孩钉了37根钉子。后面的几天他学会了控制自己的脾气,每天钉的钉子也逐渐减少了。他发现,控制自己的脾气,实际上比钉钉子要容易的多。终于有一天,他一根钉子都没有钉,他高兴的把这件事告诉了爸爸。

  爸爸说:"从今以后,如果你一天都没有发脾气,就可以在这天拔掉一根钉子." 日子一天一天过去,最后,钉子全被拔光了。爸爸带他来到篱笆边上,对他说:"儿子,你做得很好,可是看看篱笆上的钉子洞,这些洞永远也不可能恢复了。就象你和一个人吵架,说了些难听的话,你就在他心里留下了一个伤口,像这个钉子洞一样。"插一把刀子在一个人的身体里,再拔出来,伤口就难以愈合了。无论你怎么道歉,伤口总是在那儿。要知道,身体上的伤口和心灵上的伤口一样都难以恢复。你的朋友是你宝贵的财产,他们让你开怀,让你更勇敢。他们总是随时倾听你的忧伤。你需要他们的时候,他们会支持你,向你敞开心扉。"告诉你的朋友你多么爱他们,告诉所有你认为是朋友的人,你的行动可以从邮寄这个小小的故事开始。有一天,当这封信回到你的信箱里时。你会发现你有一个很大的朋友圈.
  
  最后,我要说:"友谊的幸福之一,是知道了可以向谁倾吐秘密。"如果你收到了这封信,是因为有人在默默的祝福你,因为你也爱你身边的一些人。如果你总说太忙,不能将这封信转寄出去,老是说:"改天再寄。"你将永远都不会去做这件事的。所以,不要找借口,静心的看看这篇古老印度来的故事,然后决定为你的朋友们作一些事,从传寄这封信开始。当你说:"你是我的好朋友"时,请认真的说出来。当你道歉时请看着对方的眼睛。

  永远不要嘲笑别人的梦想。不要随便给一个人定性。说话时要慢,思想时要快。

  打电话的时候请你微笑,对方一定感觉得到。

  这封信应该在你收到的96小时内转发,你会发现4天后,生活起了变化。这不是迷信。

  转给0-4人:你的生活会悄悄起变化

  转给5-9人:生活如你所愿

  转给9-14人:接下来的三个星期你会有惊喜的发现

  转给15人以上:你的梦想终会成真.

  这是一个朋友转发给我的信。常常收到类似的让我继续转发的邮件,号称如果这样做了就会发财之类,通常我会把自己作为终点,但是这封信打动了我,因为它说:"收到了这封信,是因为有人在默默的祝福你,因为你也爱你身边的一些人"。带着爱的,一切将如愿以偿。

  这是一封给你送上好运的信,它始于新英格兰。此信的复制由南非教区主教索尔安东尼起草并由维尼乌拉发出,已经绕地球转了十次。现在好运已降临到你身上,只要你照办,将此信网址复制2O份分别寄给亲朋好友或QQ上的朋友,使它在世界各地周转,你将在四天内交到好运,这不是在开玩笑,不需要寄钱,因为幸运是无代价的。

  朋友本不该有那么重要,朋友又的确那么重要。生命里或许可以没有感动、没有胜利...没有其他的东西,但不能没有的是朋友。

朋友是可以一起打着伞在雨中漫步;是可以一起在海边沙滩上打个滚儿;是可以一起沉溺于某种音乐遐思;是可以一起徘徊于书海畅游;朋友是有悲伤我陪你一起掉眼泪,有欢乐我和你一起傻傻的笑……

朋友不一定常常联系,但也不会忘记,每次偶尔念起,还是感觉那么温暖、那么亲切、那么柔情;朋友是把关怀放在心里,把关注藏在眼底;朋友是相伴走过一段又一段的人生,携手共度一个又一个黄昏;朋友是想起时平添喜悦,忆及时更多温柔。 朋友如醇酒,味浓而易醉;朋友如花香,淡雅且芬芳;朋友是秋天的雨,细腻又满怀诗意;
朋友是十二月的梅,纯洁又傲然挺立。朋友不是画,它比画更绚丽;朋友不是歌,它比歌更动听;朋友应是那意味深长的散文,写过昨天又期待未来。

朋友的美不在来日方长;朋友最真是瞬间永恒、相知刹那;朋友的可贵不是因为曾一同走过的岁月,朋友最难得是分别以后依然会时时想起,依然能记得:你,是我的朋友。

有朋友的日子里总是阳光灿烂,花朵鲜艳;有朋友的时候才发现自己已经拥有了一切。我们可以失去很多,但不能失去的是朋友。朋友也许并不能成为一段永恒,朋友也许只是你生命中某段时间的一个过客,但因为这份缘起缘灭,更使生命变得美丽起来,朋友的情感更加生动和珍贵。即使没有将来又有何妨?至少,曾经我与你一起走过朋友的路。

你看到了吗?我在默默的祝福你。*^_^* *^_^* *^_^*

您 最 好 的 朋 友!

Mongol erin jorig

Daisen ugei chagt baatar gemen beyen buu gaigul.daisen hurchi yirhuleer nuuj suudag oodgui amitan buu bol.baras yirwechi yuu bilee,barildyaa.udeg yirwechi yuu bilee,urseldyee.jaan yirwechi yuu bilee,janchildyaa.arsalan yirwechi yuu bilee,alalchiyaa.hun yirwechi yuu bilee,huchin chidalan ujilchiyee.hadgukchi har ereen mogai bolj yirwechi yuu bilee,haan gardai bolj deeguren chelmeyee.hurgireg baras bolj yirwechi yuu bilee,hug jas jokdort arsalan bolj nochildyaa.《Geser haani tuujin shiraigulin gorwen haani tovshidgesen ulgerees eshi avbaa》.
Mongol erchuud min en ug yur guun gunjegei otgatai shyvv.

Yuund Bulug ger ehelen hiisen vii

Erhem naijuudin ederin mendi eeri.en eder eneh Bulug ger maan ehelen johookdeloo.za yuund johoosen vii gewel doorhi met shiltagan baiga yumaa.Orchimin ederuudes bi dooktorin oklelen ehilen bichij baina.bi danda urleni 2boyu 3chagin uiseer sodolgani tasgaas ger orugaan haridag.tegeed gerteen hariksani daraa yur shyuud ontaj amaraj diilhui bainaa.yiim tul eneh Bulug geri johooj ontaj amraas emen yamar nig yum bichij temteglej baiyaa gemen bodsan bilee.en bol shuud shiltagan bolnoo.dihaad bi nigen Teuke sodolj baiga ucuhen amitan vi.hojim sodolgani ajilyuu jaan sorgaah ajilaas bolj olan humustai yawelchij olan arvin nom devterin juilesi bichij uldeh chiholtai bainaa.en bol mini ajilin shaardelgaas bolsen yumaa.hel bichig gekchi bolweseni temteg gedegi hun bohen sain mededeg baihaa.mongol heleren helj bicheedel baiwel aruun mongol sanaa sethui tengerees jayasen oyun ohaan min beigi dagaadel baidegen helelgengui.Odo enhu bulug ger maan mini amidereld chihol boobai shig bolegchi magad bolhuichi magaad.harin hojim yireediid ton saihan juil bolj delgeren mini amidereli chimej nadad goyi saihan torokdel olgoj ogen gej bat yitgej baigani uchuhen Barsa mini odoyin bodel bilee.

Ehileg yoslolin ug

Altan haani dotood albat baiksan Mongoljin tumni ur Barsagaas olan naizuutdaan yawelsen yosololin ug.ucuhen namaigi hairalaj tosalaj yirsen ba terhu uilgi yag buteej baigaa olan ahamad aha honded bakshi and naij hoorhoi ohtuuddaan yilgevee.ulji belget 12sarin 8ni en ederin morin chakt dorendehini sechin biligin ejin aguu Manjushiri bodiswayin adisaar uchuhen Barsaa bi enehuu Bulgen johoon neevee.Borheni ursheel maan bat orshij uchuhen Bulug min amar amlan udaan urguljiltugai!naij ahen duunarin hair min bat boltugai!Mongol tumen min az jirgaltai amidertugai!gemen yurej baiyaa.erhem taanar min uchuhen namaigan orgoljilen hairalaj yavtugai.bi tani sain naij bolsen hobid muun chag yimakta hichiyen baij sain saihan Mongol er nereet erdemten bolj homjij yavyaa!
Aguu ejin Altan haani sur sultgi tahij baiyaa!
And nugud ajil uilesen hairalaj az jirgaltai amiderej yavyaa!
Owam sain amlan boltogai!
Engke sain jirgalan boltogai!
 大家好,我是Ulaanbars。这是我的陋室小博克。今后请多加关照。
 どうも,みなさん。はじめまして,よろしくお願いします。これはウラン=バル私の小ブログです。吉日の12月8日,聖なるマンジュシリ菩薩のご加護のもとで,堂々と誕生しました。人生の足跡,自分の考え,親戚・師友・同僚との尊び関係を記して,豊かな道を歩んでいきたいです。これからも慎んで頑張るので,どうぞよろしくお願いします。